CHI CỤC TRỒNG TRỌT VÀ BẢO VỆ THỰC VẬT TỈNH NGHỆ AN
Các phương pháp bảo quản rau, quả cần biết
Sản xuất rau, quả ở Nghệ An đóng vai trò hết sức quan trọng trong ngành sản xuất trồng trọt nói riêng, ngành nông nghiệp nói chung. Tuy nhiên, tình trạng được mùa mất giá xảy ra khá phổ biến, tùy thuộc từng đối tượng, từng thời điểm, từng năm. Để góp phần nâng cao hiệu quả, tăng tính an toàn, bền vững trong sản xuất rau, củ, quả trong các giải pháp không thể không nói đến giải pháp ứng dụng các phương pháp bảo quản để chờ giá bán cao hơn, mở rộng địa bàn, thị trường, …
Sản xuất rau, quả ở Nghệ An đóng vai trò hết sức quan trọng trong ngành sản xuất trồng trọt nói riêng, ngành nông nghiệp nói chung. Tuy nhiên, tình trạng được mùa mất giá xảy ra khá phổ biến, tùy thuộc từng đối tượng, từng thời điểm, từng năm. Để góp phần nâng cao hiệu quả, tăng tính an toàn, bền vững trong sản xuất rau, củ, quả trong các giải pháp không thể không nói đến giải pháp ứng dụng các phương pháp bảo quản để chờ giá bán cao hơn, mở rộng địa bàn, thị trường, …
Hiện nay, ở Nghệ An việc nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ sau thu hoạch còn yếu nên tìm hiểu để áp dụng khoa học công nghệ trong bảo quản rau, quả là một trong nhưng vấn đề quan tâm hiện nay cũng như trong thời gian tới. Cính vì lẻ đó, chúng tôi xin giới thiệu một số phương pháp bảo quản để bà con nông dân cũng như cán bộ địa phương biết để áp dụng khi thấy cần thiết để nâng cao giá trị rau, quả.
Phương pháp thứ nhất chúng tôi đề xuất là phương pháp bảo quản làm mát truyền thống. Phương pháp này chúng ta tách tạp chất và làm sạch rau, quả. Đặt thùng chứa nhỏ vào thùng lớn hơn (thùng chứa lớn có thể là hố đất, bể xi măng, …) sau đó đổ cát đầy vào khoảng trống giữa 2 thùng chứa. Sau đó đổ nước vào khối cát để tạo ẩm và giữ lạnh, rồi đặt rau, quả vào thùng nhỏ, phủ lớp vải ướt lên 2 thùng chứa. Áp dụng phương pháp làm mát truyền thống này rất dễ áp dụng, nên các khu vực thiếu rau, củ, quả hoặc trước các thời điểm khó khăn về nguồn cung bà con có thể thể giữ rau tươi từ 1 - 2 tuần và củ, quả tươi hơn 3 tuần nếu như áp dụng phương pháp này.
Thứ 2 là phương pháp bảo quản lạnh thông thường, phương pháp này thường áp dụng đối với tập thể, các công ty. Phương pháp này làm lạnh trái cây nhanh đến nhiệt độ tối ưu (0-15oC) tuỳ loại. Kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ này suốt quá trình bảo quản, đối lưu không khí thật đều trong kho bảo quản nhưng không kiểm soát nồng độ của hỗn hợp khí CO2, O2, C2H4 và các chất khí khác trong kho. Bảo quản lạnh rau, quả tươi ta duy trì và kiểm soát độ ẩm của không khí ở mức cao 85 - 95%.
Thứ 3 là phương pháp hỗ trợ trong bảo quản lạnh, mục đích phương pháp bảo quản lạnh thông thường để ức chế hay loại bỏ khí ethylene (C2H4) sản sinh tự nhiên từ củ, quả, chuyển hoá ethylene thành CO2 và H2O, làm tăng nồng độ khí CO2 trong môi trường bảo quản để trì hoãn thời điểm chín và kéo dài thời gian bảo quản rau, quả tươi. Công nghệ của phương pháp này là dùng 1-Methylcyclopropene để ức chế quá trình sản sinh C2H4 từ củ, quả, dùng Potassium Permanganate (KMnO4) để hấp thụ khí C2H4 sinh ra trong quá trình bảo quản nên phương pháp này cần quạt để luân chuyển không khí trong kho đi qua lớp vật liệu KMnO4.
Tuy nhiên khi áp dụng bảo quản rau, quả chúng ta cần loại bỏ rau, quả bị nhiễm sâu bệnh, nấm mốc hoặc hư hỏng. Xử lý và đóng gói phù hợp, phủ ni lông lên khối rau, củ, quả để hạn chế mất ẩm, thùng chứa rau, củ, quả phải được sắp xếp gọn gàng và hợp lý, kho phải sạch và không khí phải được luân chuyển đều trong kho, duy trì nhiệt độ phù hợp trong kho, cửa kho phải thường xuyên đóng, chừa lối để vận chuyển và đi lại dễ dàng.
Thứ 4 là phương pháp bảo quản bằng phương pháp điều tiết khí. Trên cơ sở đặc điểm của rau, quả trong quá trình hô hấp, chúng hấp thu khí O2 và thải ra CO2, H2O, C2H4 và các chất thơm. Quá trình hô hấp của chúng xảy ra đồng thời với quá trình trao đổi khí xuyên qua lớp màng bảo quản. Mục đích của phương pháp dùng màng Polyethylene có độ thấm khí khác nhau để giảm nồng độ O2 và tăng CO2 trong môi trường bảo quản. Giảm tốc độ hô hấp, làm chậm chuyển biến sinh hóa, chín, già, giảm mất nước của rau, quả nhằm kéo dài tuổi thọ bảo quản. Tiêu diệt côn trùng, hạn chế sự phát triển của vi sinh vật, nấm bệnh, để duy trì chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản trái cây tươi. Ứng dụng của phương pháp này là dùng những túi nhỏ (1- 500 kg) để tiện lợi và dễ cơ động. Tuỳ theo đặc tính kỹ thuật của màng bao, có thể ứng dụng cho cả sản phẩm tươi và sản phẩm khô.
Thứ 5, bảo quản bằng phương pháp màng phủ. Mục đích Dùng lớp màng mỏng phủ lên bề mặt của hoa quả để: Giảm tốc độ hô hấp, làm chậm chuyển biến sinh hóa, chín, già; giảm mất nước nhằm kéo dài thời gian bảo quản của hoa quả tươi. Hạn chế sự phát triển của vi sinh vật, nấm bệnh nhằm đảm bảo chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm. Đặc điểm Lớp màng mỏng phủ trên bề mặt quả được tạo ra bởi những chế phẩm ở dạng lỏng, dễ bay hơi, có tính bám dính cao và có tính kháng khuẩn. Thành phần chính của lớp màng này là polymer: Cánh kiến, nhựa PE, nhựa cây, sáp carnauba, sáp ong, dầu khoáng, paraffin,... Tính năng kỹ thuật của lớp màng phủ phải phù hợp với đặc tính sinh lý của từng loại quả, phải an toàn cho người tiêu dùng và thân thiện với môi trường.
Thứ 6, phương pháp bảo quản bằng môi trường kiểm soát khí, mục đích tạo môi trường tối ưu để bảo quản, kiểm soát chính xác và chặt chẻ nồng độ CO2 , O2 và nhiệt độ trong môi trường bảo quản, giảm tốc độ hô hấp, phản ứng hóa sinh và sinh khí C2H4. Giảm tốc độ làm xốp rau, quả, trì hoãn quá trình chín và lão hóa, giảm hoạt động của vi khuẩn và nấm mốc. Áp dụng phương pháp này kéo dài tuổi thọ bảo quản hơn phương pháp màng phủ nhưng chi phí bảo quản đắt, thường dùng cho kho bảo quản lớn hay containers.
Như vậy, để tăng tính an toàn, bền vững, hiệu quả trong sản xuất rau, quả ở Nghệ An. Ứng dụng các công nghệ làm sạch, xử lý: Nhiệt, tia Gamma, Ozone,… và đóng gói phù hợp cho từng loại rau, quả và tùy thuộc vào yêu cầu của từng thị trường tiêu thụ. Ứng dụng các phương pháp kết hợp bảo quản lạnh với phương pháp màng phủ, điều tiết khí, hay kiểm soát khí thích hợp cho từng loại rau, quả là rất cần quan tâm hỗ trợ ứng dụng để thực hiện.
Thảo dân
Hiện nay, ở Nghệ An việc nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ sau thu hoạch còn yếu nên tìm hiểu để áp dụng khoa học công nghệ trong bảo quản rau, quả là một trong nhưng vấn đề quan tâm hiện nay cũng như trong thời gian tới. Cính vì lẻ đó, chúng tôi xin giới thiệu một số phương pháp bảo quản để bà con nông dân cũng như cán bộ địa phương biết để áp dụng khi thấy cần thiết để nâng cao giá trị rau, quả.
Phương pháp thứ nhất chúng tôi đề xuất là phương pháp bảo quản làm mát truyền thống. Phương pháp này chúng ta tách tạp chất và làm sạch rau, quả. Đặt thùng chứa nhỏ vào thùng lớn hơn (thùng chứa lớn có thể là hố đất, bể xi măng, …) sau đó đổ cát đầy vào khoảng trống giữa 2 thùng chứa. Sau đó đổ nước vào khối cát để tạo ẩm và giữ lạnh, rồi đặt rau, quả vào thùng nhỏ, phủ lớp vải ướt lên 2 thùng chứa. Áp dụng phương pháp làm mát truyền thống này rất dễ áp dụng, nên các khu vực thiếu rau, củ, quả hoặc trước các thời điểm khó khăn về nguồn cung bà con có thể thể giữ rau tươi từ 1 - 2 tuần và củ, quả tươi hơn 3 tuần nếu như áp dụng phương pháp này.
Thứ 2 là phương pháp bảo quản lạnh thông thường, phương pháp này thường áp dụng đối với tập thể, các công ty. Phương pháp này làm lạnh trái cây nhanh đến nhiệt độ tối ưu (0-15oC) tuỳ loại. Kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ này suốt quá trình bảo quản, đối lưu không khí thật đều trong kho bảo quản nhưng không kiểm soát nồng độ của hỗn hợp khí CO2, O2, C2H4 và các chất khí khác trong kho. Bảo quản lạnh rau, quả tươi ta duy trì và kiểm soát độ ẩm của không khí ở mức cao 85 - 95%.
Thứ 3 là phương pháp hỗ trợ trong bảo quản lạnh, mục đích phương pháp bảo quản lạnh thông thường để ức chế hay loại bỏ khí ethylene (C2H4) sản sinh tự nhiên từ củ, quả, chuyển hoá ethylene thành CO2 và H2O, làm tăng nồng độ khí CO2 trong môi trường bảo quản để trì hoãn thời điểm chín và kéo dài thời gian bảo quản rau, quả tươi. Công nghệ của phương pháp này là dùng 1-Methylcyclopropene để ức chế quá trình sản sinh C2H4 từ củ, quả, dùng Potassium Permanganate (KMnO4) để hấp thụ khí C2H4 sinh ra trong quá trình bảo quản nên phương pháp này cần quạt để luân chuyển không khí trong kho đi qua lớp vật liệu KMnO4.
Tuy nhiên khi áp dụng bảo quản rau, quả chúng ta cần loại bỏ rau, quả bị nhiễm sâu bệnh, nấm mốc hoặc hư hỏng. Xử lý và đóng gói phù hợp, phủ ni lông lên khối rau, củ, quả để hạn chế mất ẩm, thùng chứa rau, củ, quả phải được sắp xếp gọn gàng và hợp lý, kho phải sạch và không khí phải được luân chuyển đều trong kho, duy trì nhiệt độ phù hợp trong kho, cửa kho phải thường xuyên đóng, chừa lối để vận chuyển và đi lại dễ dàng.
Thứ 4 là phương pháp bảo quản bằng phương pháp điều tiết khí. Trên cơ sở đặc điểm của rau, quả trong quá trình hô hấp, chúng hấp thu khí O2 và thải ra CO2, H2O, C2H4 và các chất thơm. Quá trình hô hấp của chúng xảy ra đồng thời với quá trình trao đổi khí xuyên qua lớp màng bảo quản. Mục đích của phương pháp dùng màng Polyethylene có độ thấm khí khác nhau để giảm nồng độ O2 và tăng CO2 trong môi trường bảo quản. Giảm tốc độ hô hấp, làm chậm chuyển biến sinh hóa, chín, già, giảm mất nước của rau, quả nhằm kéo dài tuổi thọ bảo quản. Tiêu diệt côn trùng, hạn chế sự phát triển của vi sinh vật, nấm bệnh, để duy trì chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản trái cây tươi. Ứng dụng của phương pháp này là dùng những túi nhỏ (1- 500 kg) để tiện lợi và dễ cơ động. Tuỳ theo đặc tính kỹ thuật của màng bao, có thể ứng dụng cho cả sản phẩm tươi và sản phẩm khô.
Thứ 5, bảo quản bằng phương pháp màng phủ. Mục đích Dùng lớp màng mỏng phủ lên bề mặt của hoa quả để: Giảm tốc độ hô hấp, làm chậm chuyển biến sinh hóa, chín, già; giảm mất nước nhằm kéo dài thời gian bảo quản của hoa quả tươi. Hạn chế sự phát triển của vi sinh vật, nấm bệnh nhằm đảm bảo chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm. Đặc điểm Lớp màng mỏng phủ trên bề mặt quả được tạo ra bởi những chế phẩm ở dạng lỏng, dễ bay hơi, có tính bám dính cao và có tính kháng khuẩn. Thành phần chính của lớp màng này là polymer: Cánh kiến, nhựa PE, nhựa cây, sáp carnauba, sáp ong, dầu khoáng, paraffin,... Tính năng kỹ thuật của lớp màng phủ phải phù hợp với đặc tính sinh lý của từng loại quả, phải an toàn cho người tiêu dùng và thân thiện với môi trường.
Thứ 6, phương pháp bảo quản bằng môi trường kiểm soát khí, mục đích tạo môi trường tối ưu để bảo quản, kiểm soát chính xác và chặt chẻ nồng độ CO2 , O2 và nhiệt độ trong môi trường bảo quản, giảm tốc độ hô hấp, phản ứng hóa sinh và sinh khí C2H4. Giảm tốc độ làm xốp rau, quả, trì hoãn quá trình chín và lão hóa, giảm hoạt động của vi khuẩn và nấm mốc. Áp dụng phương pháp này kéo dài tuổi thọ bảo quản hơn phương pháp màng phủ nhưng chi phí bảo quản đắt, thường dùng cho kho bảo quản lớn hay containers.
Như vậy, để tăng tính an toàn, bền vững, hiệu quả trong sản xuất rau, quả ở Nghệ An. Ứng dụng các công nghệ làm sạch, xử lý: Nhiệt, tia Gamma, Ozone,… và đóng gói phù hợp cho từng loại rau, quả và tùy thuộc vào yêu cầu của từng thị trường tiêu thụ. Ứng dụng các phương pháp kết hợp bảo quản lạnh với phương pháp màng phủ, điều tiết khí, hay kiểm soát khí thích hợp cho từng loại rau, quả là rất cần quan tâm hỗ trợ ứng dụng để thực hiện.
Thảo dân
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Danh mục
Thống kê truy cập
- Đang truy cập5
- Hôm nay7,995
- Tháng hiện tại227,598
- Tổng lượt truy cập5,773,053
Video Clip