CHI CỤC TRỒNG TRỌT VÀ BẢO VỆ THỰC VẬT TỈNH NGHỆ AN

http://chicuctrongtrotbvtvna.gov.vn


Khó khăn, tồn tại trong sản xuất lúa Hè thu - mùa 2023

Khó khăn, tồn tại trong sản xuất lúa Hè thu - mùa 2023 và giải pháp
Khó khăn, tồn tại trong sản xuất lúa Hè thu - mùa 2023
Sản xuất lúa Hè thu - vụ Mùa 2023 ở Nghệ An xây dựng kế hoạch 81.500ha, trong đó phấn đấu Hè thu 58.000ha, năng suất trên 51,5 tạ/ha; vụ Mùa 23.500ha, năng suất trên 37 tạ/ha và có trên 15.000ha lá chất lượng cao được bố trí trong những vụ sản xuất này. Sản xuất lúa đóng vai trò trong trọng góp phần trong đảm bảo chỉ tiêu tăng tưởng nông nghiệp, đặc biệt là chỉ tiêu 1,2 triệu tấn lương thực/năm góp phần rất lớn trong việc đảm bảo an ninh lương thực trên địa bàn Nghệ An. Ngoài góp phần đảm bảo an ninh lương thực còn đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ đảm bảo an ninh xã hội và quốc phòng. Trong nhưng năm gần đây, sản xuất lúa gạo có dư thừa và là nguồn hàng hóa quan trọng như: Gạo chất lượng; lúa giống; gạo phục vụ chế biến như: Lúa giống, sữa hạt, bột các loại, nấu rượu, chế biến bún, bánh,…góp phần năng thu nhập cho người trồng lúa cũng như tạo thêm việc làm trong khu vực nông thôn. Bên cạnh đó lúa gạo, phế phụ phẩm trong sản xuất lúa, phế phụ phẩm trong chế biến lúa gạo còn là thức ăn,.. cho gia gia cầm, gia súc, đại gia súc,… và nguồn nguyên liệu đầu vào trong chế biến phân hữu cơ và cung cấp trở lại nguồn phân bón hữu cơ cho sản xuất lúa tạo nên chuỗi tuần hoàn từ trồng trọt tới chăn nuôi nên hợp lực tạo nên giá trị rất lớn, an toàn, bền vững cho nông dân, nông thôn ở nhiều nơi trên địa bàn Tỉnh. Với tầm quan trọng của sản xuất lúa Hè thu – vụ Mùa như vậy nên nhận định được khó khăn để khắc phục nhằm đạt chỉ tiêu kế hoạch đặt ra là vấn đề cần thiết.
Trước thực trạng sản xuất lúa Hè thu ở Nghệ An trong những năm gần đây, xu thế diện tích không sản xuất hoặc sản xuất theo hình thức tái sinh ngày càng tăng. Năm 2022, diện tích này lên tới trên 3.812,5 ha (theo số liệu tổng hợp từ phòng NN&PTNT các huyện, thành, thị). Năm 2023, diện tích có nguy cơ hạn, thiếu nước được các địa phương nhận định nằm trong kế hoạch là 6.524 ha (tại một số huyện như Yên Thành, Quỳnh Lưu, TX Hoàng Mai, Hưng Nguyên, Thanh Chương, Đô Lương, Anh Sơn, Con Cuông, Quỳ Hợp, ....).

Ảnh: Bà con thu hoạch trước một phần diện tích lúa Xuân để kịp bắc mạ Hè thu
Như vậy, trên thực tiễn Hè thu 2023 việc nhận định, đánh giá các khó nhăn tồn tại trong sản xuất lúa Hè thu điển hình có thể liệt kê ra như:
Thứ 1: Trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay, sâu bệnh hại thường xuyên xuất hiện và gây hại phổ biến và bất thường không theo quy luật ngày càng tác động trở nên phổ biến (sâu cuốn lá nhỏ, rầy nây, nhện gié, sâu đục thân, bệnh khô vằn, bạc lá vi khuẩn, ngộ độc hữu cơ, mất diệp lục trên vỏ hạt, rầy lưng trắng và nguy cơ bệnh lùn sọc đen,…).
Thứ 2: Gía phân bón, vật tư nông nghiệp đầu vào một số loại tuy có giảm (đạm, NPK) nhưng nhiều loại vẫn ở mức cao( Kali, thuốc trừ sâu, trừ bệnh, trừ cỏ,…) trong điều kiện giá lúa, gạo tăng ít hạn chế khả năng đầu tư của bà con.
Thứ 3: Hè thu năm 2023 được dự báo nắng nóng nhiều hơn, điều kiện các hồ đập có trữ lượng nước thấp hơn năm 2022 nên nguy cơ một số diện tích Hè thu ở các khu vực cuối kênh, cuối mương thường xuyên thiếu nước nên phát sinh thêm chi phí bơm tưới làm hạn chế hiệu quả của sản xuất lúa.
Thứ 4: Một số diện tích lúa hè thu không được nông dân sản xuất hoặc sản xuất hình thức tái sinh xen lẫn trong các khu vực lúa Hè thu là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn phát sinh nhiều sâu, bệnh hại khác lây lan cho các diện tích khác cũng như gia tăng nguồn SBH cho lúa Xuân vụ sau.
Thứ 5: Sản xuất Hè thu thường áp lực lớn về thời gian, đặc biệt trong năm 2023 do để hệ thống thủy nông bắc hoàn thiện gia cố, sửa chữa, làm mới các hạng mục phục vụ tưới tiêu nên đóng nước từ 10/5-30/5 càng tạo áp lực đối với  sản xuất Hè thu ở các vùng trọng điểm sản xuất lúa của Tỉnh. Như vậy, khó khăn của sản xuất lúa Hè thu thường xuyên trong tình trạng đầu vụ nguy cơ thiếu nước, cuối vụ nguy cơ lũ lụt nên ít nhiều tác động xấu tới tâm lý người sản xuất.
Thứ 6: Do sản xuất Hè thu liền vụ ngày sau thu hoạch lúa Xuân và nguy cơ ngộ độc hữu cơ trên lúa cũng khá cao ở nhiều cánh đồng.
Thứ 7: Diện tích lúa ở Nghệ An mặc dù đã áp dụng dồn điền đổi thửa, tuy nhiên cơ bản vẫn là các ô thửa chưa đủ lớn. Trong khi đó, điều kiện ứng dụng máy móc cơ giới hóa vào trong sản xuất lúa tuy đã đã áp dụng rộng rãi nhưng vẫn thiếu đồng bộ nên bất lợi đối với áp lực trong điều kiện sản xuất lúa Hè thu (Diện tích lúa cấy bằng máy năm 2022 là 1.290,7 ha tại một số huyện như Yên Thành, Thanh Chương, Diễn Châu, Quỳnh Lưu).
Thứ 8: Trong nhu cầu phát triển của xã hội, bên cạnh các mặt được, việc đô thị hóa, làm đường có lúc, có nơi chưa tính đúng, tính đủ làm cản trở dòng chảy trong mùa mùa mưu lũ nên tình trạng ngập lụt cục bộ trên đất sản xuất nông nghiệp nói chung, sản xuất lúa Hè thu cuối vụ nói riêng trở nên nhiều hơn, thiệt hại lớn hơn. Đồng thời, trong những năm gần đây và xu thế tất yếu của xã hội lực lực lao động nông thôn di chuyển vào các khu công nghiệp, khu chế xuất,… nên hiện tại và xu thế lao động nông nghiệp ngày càng thiếu hụt.
Trên cơ sở các khó khăn trên, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp cơ bản để khắc phục trong sản xuất lúa Hè thu ở Nghệ An trong thời gian tới.
Một là: Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra giám sát đảm bảo chất lượng các loại hàng hóa vật tư nông nghiệp đầu vào lưu thông phục vụ sản xuất. Để phòng chống chủ động đối với SBH trên các giống nhiễm, bố trí điều kiện dễ lây nhiễm, đánh giá hoạt lực thuốc,... ở các vùng sinh thái khác nhau (chú trọng vùng thường nhiễm nặng sâu bệnh hại). Thông qua đó có cơ sở để sớm chủ động hơn trong chỉ đạo điều tra mở rộng có kết luận, nhận định kết hợp với điều kiện thời tiết để tham mưu biện pháp chỉ đạo phòng trừ kịp thời, chủ động, hiệu quả trong công tác phòng trừ SBH.
Hai là: Giá một số loại phân bón, hàng hóa vật tư nông nghiệp đầu vào còn cao cần tiếp tục tuyên truyền mở rộng ứng dụng IPM, SRI, ICM trên lúa để giảm chi phí đầu tư; tăng cường tích trữ, xử lý, chủ động sử dụng nguồn phân hữu cơ để hạn chế sử dụng phân vô cơ, sử dụng hợp lý giảm chi phí phân bón cũng như giảm công bón để hiệu quả sản xuất lúa tốt hơn (chúng tôi sẽ có bài viết riêng để áp dụng biện pháp này).
Ba là: Vấn đề thiếu nước với lúa Hè thu khu vực cuối kênh, mương giải pháp là các địa phương cần kết hợp với các công ty thủy lợi, đánh giá đúng, đủ khả năng tưới để bố trí diện tích lúa Hè thu phù hợp điều kiện thực tế của từng vụ, từng năm. Bố trí chuyển đổi bền vững trên diện tích này sang cây trồng khác.
Bốn là: Vấn đề nông dân bỏ ruộng không sản xuất Hè thu hoặc để lúa tái sinh thì giải pháp trước mắt là tăng cường công tác vận động tuyên truyền đúng, động viên để bà con sản xuất. Đồng thời các địa phương tạo các cơ chế hỗ trợ để mà con có thêm động lực thực hiện sản xuất lúa. Quan trọng nhất về lâu dài cần có quy hoạch cơ cấu sản xuất chuyển đổi cơ cấu cây trồng mùa vụ theo hướng tăng tính an toàn, hiệu quả sản xuất cao hơn để người nông dân áp dụng, ứng dụng. 
Năm là: Áp lực lớn trong sản xuất lúa Hè thu và tránh nguy cơ ngộ hữu cơ bà con cần lựa chọn giống lúa phù hợp cho vụ Xuân và Hè thu trên cùng thửa đất để tăng tính an toàn. Thực hiện áp dụng các chế phẩm sinh học để phân hủy nhanh rơm rạ để tạo thêm nguồn phân hữu cơ tại chỗ và loại trừ nguy cơ ngộ độc hữu cơ trong sản xuất lúa Hè thu (có bài viết riêng về vấn đề này).
Sáu là: Diện tích sản sản xuất lúa bấp bênh vùng thấp trũng cần rà soát, đánh giá hiện trạng, điều kiện địa hình, liên kết ứng dụng sang sản xuất thí điểm 01 vụ lúa Xuân - nuôi trồng thủy sản. Đặc biệt, khuyến cáo phát triển mô hình này ở gần khu vực trung tâm đô thị để kết hợp với du lịch, sinh thái, trải nghiệm.
Bảy là: Diện tích lúa cao cưỡng, cuối kênh nguy cơ hạn không sản xuất được vụ Hè Thu cần xem xét, đánh giá khả năng thoát nước trong mùa mua lũ để xây dựng kịch bản chuyển sang sản xuất lúa Mùa.
Tám là: Việc thiếu hụt lao động ngày càng nhiều ở khu vực nông thôn, áp lực thời vụ rất gấp trong tổ chức sản xuất lúa Hè thu. Đây là một khó khăn lớn, rất cần có sự đầu tư hỗ trợ để việc ứng dụng cơ giới hóa cần được thực hiện đồng bộ hơn nữa. Quan trọng và lâu dài cần có chính sách hợp lý để tích tụ ruộng đất, tạo ra cánh đồng lớn, thuận lợi cho áp dụng cơ giới, tạo ra sản phẩm hành hóa lớn có giá trị để khai thác đất trồng lúa an toàn, bền vững và có hiệu quả kinh tế cao hơn.
Như vậy, nhìn nhận thực thế khó khăn tồn tại trong sản xuất lúa Hè thu là cơ sở để chúng ta đồng hành cùng bà con nông dân, cùng nông dân tìm hiểu, áp dụng các giải pháp hữu ích để thức đẩy sản xuất xanh, có hiệu quả cao hơn trong sản xuất lúa nói chung lúa Hè thu nói riêng.
 

Tác giả bài viết: P.D.H

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây