CHI CỤC TRỒNG TRỌT VÀ BẢO VỆ THỰC VẬT TỈNH NGHỆ AN
Phòng trừ mối gây hại công trình xây dựng
Mối là loài côn trùng gây hại nghiêm trọng cho các công trình xây dựng, vật dụng trong nhà, đê điều, cây trồng,...Các công trình nhà ở làm bằng bê tông cao tầng, gỗ, tranh tre, nhà vĩnh cửu, nhà tạm thời,...các công trình kho tàng, trường học, bệnh viện, đền chùa,...đều có thể bị mối tấn công gây hại và thiệt hại do mối gây ra được ví như "cháy nhà không khói".
Để giảm thiểu thiệt hại, ngoài các nhà chuyên môn làm nghề thì tất cả mọi người đều có thể phòng diệt được mối, vì mối không loại trừ bất cứ một công trình nào. Vậy làm sao để phòng và diệt được mối ?. Chúng tôi giới thiệu về phương pháp phòng diệt mối đối với công trình xây dựng (nhà ở, kho tàng,...) để mọi người áp dụng với công trình của chính mình.
1. Thức ăn và con đường xâm nhập gây hại của mối.
- Thức ăn của mối: Nguồn thức ăn của mối chủ yếu là các sản phẩm thực vật, trong đó thành phần quan trọng nhất là chất xơ (cellulose).
+ Đối với thực vật sống: Nhiều loài mối lấy thức ăn cây sống, đặc biệt vào mùa khô hạn, cây sống còn cung cấp nước cho mối, nhất là các cây như bạch đàn, keo, sắn, chè, cà phê, mía,...
+ Đối với thực vật khô: Ruột của mối tiêu hóa được chất xơ nên ngoài gỗ, tre, nứa,...tất cả các sản phẩm được chế biến từ thực vật như giấy, vải, quần áo,...đều bị chúng phá hoại. Trên đường đi tìm nguồn thức ăn, mối có thể đục qua nhiều vật liệu khác như xốp cách âm, cao su, đồng thời mang theo đất và độ ẩm làm nhiều máy móc, vật dụng trong nhà bị hư hỏng theo. Các loại mối khác nhau ăn chất xơ của gỗ ở trạng thái khác nhau. Mối nhà thích ăn các loại gỗ như thông màu trắng, trám trắng,...còn tốt nguyên. Một số loại mối đất lại ăn những loại gỗ đã hơi mục.
- Con đường mối xâm nhập vào công trình nhà cửa: Có 3 đường chính.
+ Từ các công trình, nhà cửa kế cận đã có mối, gọi là đường tiếp xúc
+ Từ đất nền, dưới đất nền đã có tổ mối, khi xây dựng không xử lý hết
+ Mối bay đàn, mối cánh bay ra từ các tổ mối và xâm nhập vào công trình
Chú ý: Đối với mối nhà đục được cả vữa xây tường bình thường (trừ bê tông mác cao >80 - một xi măng hai cái vàng), vì vậy mối có thể lên được tất cả các tầng của nhà cao tầng. Mối còn lợi dụng các đường ống cấp thoát nước đặt ở trong tường, đường dây điện, mạch tường hở, lún,...để lên các tầng cao.
2. Biện pháp phòng diệt mối
a; Phòng mối cho công trình bắt đầu xây dựng: Phòng mối ngay khi công trình bắt đầu xây dựng so với các biện pháp phòng diệt mối sau khi xây dựng là biện pháp ít tốn kém, dễ thực hiện và hiệu quả cao. Vì khi phát hiện thấy mối gây hại đối với công trình đã xây dựng thì một số cấu kiện gỗ, vật dụng, tài liệu,... đã bị hại, khi đó chi phí xử lý sẽ tăng cao, khó thực hiện và còn phải thay thế, sửa chữa lại,...Bao gồm:
- Vệ sinh, xử lý đất nền: Trong quá trình san lấp nền phải loại bỏ hết các tàn dư thực vật như gốc cây, ván cốt pha, rác,...Nếu làm móng có đóng cọc tre (vùng có mạch nước ngầm ngập hết cọc thì không phải xử lý, còn không thì phải xử lý ngâm cọc tre vào dung dịch thuốc bảo quản gỗ trước khi đóng). Nếu phát hiện thấy tổ mối thì phải diệt triệt để bằng thuốc diệt mối đặc hiệu.
- Tạo lớp cách ly phòng mối: Để ngăn chặn mối từ bên ngoài vào gây hại qua móng tường, nền nhà chúng ta có thể tạo lớp cách ly cơ giới hoặc cách ly hóa học để phòng mối lên gây hại công trình.
+ Lớp cách ly cơ giới: Chúng ta đã biết, mối có thể đục qua lớp vữa xây dựng bình thường, nhất là vữa có vôi để tiếp cận với các vật dụng từ thực vật như cột, kèo, rui, mè, cửa, tủ, sàn,...để ăn phá, song mối không đục được qua lớp vữa mác cao >80 - một xi măng hai cát vàng. Vì vậy toàn bộ phía trên công trình cần được cách ly với mặt nền bằng lớp vữa mác cao là tốt nhất.
Yêu cầu của lớp cách ly là phải "toàn diện và liên tục". Toàn diện có nghĩa là lớp cách ly phải được thực hiện trên toàn bộ mặt nền công trình (trong một công trình nếu chỉ thực hiện ở một số phòng thì không hiệu quả, vì mối sẽ lên từ chỗ phòng không có lớp cách ly). Liên tục có nghĩa là lớp cách ly phải liên kết với các cấu trúc khác (ví dụ: các chân khuôn cửa ra vào, các đầu ống cấp thoát nước, đường cáp điện,...đều phải xử lý bởi một lớp cách ly), lớp cách ly có độ dày từ 3-4cm.
+ Lớp cách ly hóa học:
Đối với móng nhà: Làm một đường hào tiếp xúc và bao quanh toàn bộ phía ngoài móng công trình. Kích thước của đường hào 50 - 80 cm (sâu) x 40 – 50(rộng). Có thể dùng thuốc dạng bột để trộn với đất, cát lấp kín đường hào tạo hành lang bảo vệ chống mối xâm nhập công trình hoặc dùng thuốc ở dạng nước hòa tưới xung quanh móng. Đối với những công trình có phần tiếp giáp hẹp (không đào được hào) dùng bơm bơm thuốc vào xung quanh móng, phương pháp này rất tốt vì tăng tính tự thẩm thấu của thuốc vào chân tường.
Đối với nền nhà: Trên mặt đất nền nhà đã được làm xong cần rải một lớp thuốc chống mối theo đúng định mức tuỳ theo từng loại công trình sau đó lát gạch bình thường.
- Xử lý gỗ và các cấu trúc bằng nguyên liệu thực vật: Bản chất của phương pháp này là dùng một số loại thuốc hóa học làm độc nguồn thức ăn của mối. Căn cứ vào trạng thái của gỗ, số lượng vật liệu, loại vật dụng,...để lựa chọn hình thức xử lý cho phù hợp. Có thể ngâm tẩm, chân không áp lực, phun, qoét,...Khi sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên nhãn bao bì.
b; Diệt mối cho các công trình đã xây dựng
Trên thực tế ở Nghệ An hiện nay (cả thành phố, nông thôn), rất nhiều công trình xây dựng bị mối tấn công gây hại, kể cả công trình bằng bê tông cao tầng (do không thực hiện hoặc thực hiện việc phòng nêu ở mục a không tốt). Khi đã phát hiện mối gây hại bắt buộc phải áp dụng biện pháp diệt mối. Về nguyên tắc diệt mối là phải đảm bảo diệt hết 100% gọi là "diệt mối tận gốc". Cách làm như sau:
- Bước 1 (khảo sát): Để diệt mối có hiện quả, trước hết phải khảo sát thực tế hiện trường tại công trình để xác định diện tích cần xử lý, mức độ hại của mối, đường đi của mối, vị trí đặt mồi nhử,...nhằm phục vụ cho công tác chuẩn bị vật tư làm mồi, số lượng mồi, số thuốc cần dùng, nhân công, dự toán chi phí,...
- Bước 2 (làm mồi nhử): Căn cứ vào kết quả khảo sát để làm mồi nhử. Mồi nhử bao gồm vỏ hộp đựng mồi và thức ăn ưa thích của mối. Vỏ hộp có thể làm bằng gỗ, bìa cát tông,...(thường làm bằng bìa cát tông cứng) có kích thước ngang (rộng) 15cm x cao (đứng)12cm x dài 30cm; Thức ăn ưa thích của mối như gỗ thông trắng, trám trắng hoặc bao bì đựng thực phẩn mỳ tôm, bánh kẹo, bã mía,...Trước lúc cho thức ăn vào hộp đều phải được cắt ngắn làm sao cho chiều rộng và chiều đứng khi bỏ vừa khít vỏ hộp là tốt nhất, gỗ phải được chẻ mỏng <1cm (không chẻ vụn - bản gỗ càng to càng tốt). Sau khi cắt, tất cả gỗ và bao bì nhúng qua dung dịch nước đường nồng độ 1% (mối rất thích ăn loại mồi có tẩm dung dịch đường) vớt ra để ráo và cho vào hộp (một lớp gỗ + một lớp bao bì). Nếu không có gỗ thì chỉ cần bỏ 1 lớp bao bì xen 1 lớp bã mía (mới ép) là được. Bỏ xong mồi nắp kín hộp và gián nhãn lên hộp "HỘP MỒI - NHỬ MỐI" (không được di chuyển và mở hộp ra xem).
Chú ý: Không hòa đường nồng độ cao dễ dẫn dụ kiến vào ăn; Không dùng mã mía cũ, ướt dễ phát sinh nấm mốc sẽ làm cho mối không vào ăn mồi.
- Bước 3 (đặt mồi): Thông thường đặt mồi nhử vào ngay đường đi của mối, trước khi đặt lất que rạch đường mối xem có mối bên trong hay không để đặt (đường mối mới sẽ có mối, đường cũ không có mối nếu đặt vào thì mỗi cũng không vào mồi). Đặt trung bình 2 hộp mồi cho diện tích từ 10-15m2. Tuy nhiên cũng có thể đặt nhiều và ít mồi hơn và tại mỗi đường đi của mối có thể đặt 2 - 3 mồi (tùy vào mốt nhiều hay ít). Mồi có thể đặt ngay mặt nền hoặc treo lên tường, cột, sàn gỗ, rui, mè,...tùy vào từng công trình. Tốt nhất đặt ở mặt nền nơi có đường mối lên và phải bảo đảm mỹ quan, thuận tiện cho việc phun thuốc sau này và tránh nơi có ánh sáng, gió trực tiếp vào mồi.
Chú ý: Trong thời gian đặt mồi không được di chuyển vị trí đặt hoặc mở hộp ra xem, mối thấy động sẽ rút về tổ.
- Bước 4 (phun thuốc): Tùy vào tình hình mối của từng công trình (nhiều hay ít), mùa Hè hay mùa Đông để kiểm tra phun thuốc cho đúng thời điểm. Thông thường mùa Hè từ 7-10 ngày, mùa Đông trên 15 ngày, nơi nhiều mối chỉ khoảng 5 ngày là tiến hành phun thuốc. Kinh nghiệm cho thấy trong thời gian đặt mồi, kiểm tra nếu thấy có một ít đất (do mối mang theo làm đường đi) bám vào hai bên thành hộp là thời điểm phun thuốc tốt nhất.
Phun thuốc: có thể đưa hộp mồi sang vị trí khác hoặc cho hộp mồi vào cái chậu nhôm to sau đó phun thuốc. Sau khi dỡ hộp phải phun ngay một lớp thuốc vào nơi đặt hộp, sau đó mở nắp hộp lật tường lớp gỗ, bìa, lật đến đâu phun đến đó, bảo đảm phun đều thuốc lên con mối. Phun xong cho tất cả gỗ, bìa, mối đã phun vào hộp như lúc đầu, nắp hộp lại và đặt vào vị trí cũ để mối rút về tổ.
Chú ý: Chỉ phun lượng thuốc vừa phải lên con mối, nếu phun quá nhiều thuốc mối sẽ chết ngay trên đường về tổ, phun ít thuốc mối không nhiễm đủ lượng thuốc về gây hại cho tổ và phun sớm quá thì mối chưa lên đủ số lượng hoặc phun muộn thì mối đã rút bớt đi nơi khác (các trường hợp này đều không cho kết quả như mong muốn).
- Bước 5 (kiểm tra thu gom hộp mồi): Sau phun thuốc khoảng 4 - 5 ngày kiểm tra hộp mồi và đường đi của mối, nếu thấy không còn con mối nào thì thu gom xử lý hộp mồi. Sau 20-30 ngày kiểm tra tiếp nếu không có đường mối mới, không có con mối nào thì xem như đã diệt hết mối "tận gốc", nếu còn thấy mối thì chưa đảm bảo phải làm lại từ đầu.
Nguyễn Đình Hương
Tác giả bài viết: Nguyễn Đình Hương
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Danh mục
Thống kê truy cập
- Đang truy cập12
- Hôm nay1,105
- Tháng hiện tại6,759
- Tổng lượt truy cập7,606,328
Video Clip