CHI CỤC TRỒNG TRỌT VÀ BẢO VỆ THỰC VẬT TỈNH NGHỆ AN
Phòng trừ sâu keo mùa thu hại Ngô
Nghệ An mỗi năm gieo trồng khoảng 55.000ha ngô và được rải đều quanh năm tập trung 3 vụ chính gồm (Xuân, Hè thu và Đông). Ngoài sản xuất lấy hạt, lấy bắp ăn tươi thì thời gian gần đây Ngô được trồng để lấy sinh khối phục vụ cho chế biến thức ăn xanh cho nuôi bò thịt, bò sữa. Chính vì thế giá trị cây ngô ngày càng được khẳng định và được bà con nông dân tập trung đầu tư gieo trồng mở rộng diện tích cũng như tăng thêm thời vụ. Bên cạnh những khó khăn chung trong sản xuất ngô thì năm 2019 xuất hiện thêm một loài dịch hại mới có nguồn gốc từ châu Mỹ sau di trú sang châu Phi và lây lan vào nước ta đó là loài sâu gọi là “Sâu keo mùa thu”. Sâu có sức ăn phá cực kỳ lớn, lây lan rất nhanh và rất khó phòng trừ vì thế giai đoạn đầu đã làm cho nhiều vùng sản xuất ngô bị thiệt hại nặng nề và còn gây tâm lý hoang mang không dám trồng ngô cho bà con nông dân.
Để hạn chế thiệt hại do sâu gây ra, chúng tôi giới thiệu một số đặc điểm sinh thái và gây hại của sâu và biện pháp phòng chống để người sản xuất áp dụng.
1. Đặc điểm sinh thái và gây hại của sâu:
Trưởng thành đẻ trứng vào ban đêm, đẻ thành ổ xếp thành 2 lớp trứng là chủ yếu. Vị trí ổ trứng thường ở mặt trên của phiến lá hoặc cạnh cuống lá. Mỗi ổ trứng khoảng 50 – 200 quả/ổ, xếp thành 2 -3 lớp và được bao phủ bởi một lớp lông màu hồng – xám. Một trưởng thành cái có sức đẻ từ 6–10 ổ trứng tương đương 1000 – 2000 trứng. Thời gian trứng nở 2 – 10 ngày, trung bình 3-5 ngày ở nhiệt độ 20 – 30oC.
Sâu non là giai đoạn gây hại của sâu keo mùa thu. Sâu non có 6 tuổi, thời gian pha sâu non kéo dài 14 – 21 ngày, nếu có ẩm độ cao, nhiệt độ thấp thì thời gian pha sâu non kéo dài khoảng 30 ngày.
Khi sâu non mới nở nhanh chóng di chuyển đến những vị trí có lá non. Sâu non mới nở có thể nhả tơ để nhờ gió phát tán đến các cây khác gần đó để gây hại. Sâu non tuổi 1- 2 ăn biểu bì ở mặt dưới của lá non gây ra các vết hình vuông hoặc hình chữ nhật màu trắng đặc trưng. Sâu non tuổi lớn ăn khuyết lá, bẹ lá thành các lỗ lớn như “cửa sổ”.
Triệu chứng sâu non ăn phá
2. Cây ký chủ và con đường xâm nhập, lây lan
- Sâu keo mùa thu có thể ăn hơn 80 loài thực vật, bao gồm cả ngô, bông, đậu tương, lúa, mía, cây rau, cà,…tuy nhiên sâu ưa thích nhất là cây ngô, nhất là ngô ngọt, ngô nếp và ngô rau.
- Sâu non di chuyển ở khoảng cách gần (cây này sang cây khác, ruộng này sang ruộng khac). Sâu non, nhộng, trứng thậm chí là cả trưởng thành di chuyển theo sản phẩm, phế phụ phẩm của cây ký chủ (ngô, cỏ thức ăn chăn nuôi, cỏ sân golf,…) trong quá trình người dân vận chuyển cây ký chủ qua biên giới hoặc theo hàng hóa thương mại từ nước ngoài vào Việt Nam hoặc giữa các địa phương trong nước.
- Trưởng thành tự bay tìm nơi đẻ trứng ở khoảng cách vài trăm mét đến hàng chục ki lô mét. Trưởng thành di trú có thể bay theo gió xa hàng trăm ki lô mét.
3. Biện pháp phòng trừ:
Là loài sâu khó phòng trừ bởi sâu có sức đẻ lớn, thời gian đẻ kéo dài gối liên tục, sâu di chuyển xa bằng nhiều con đường đến hàng trăm, hàng ngàn km, sâu có nhiều ký chủ phụ, ngô được trồng liên tục trong năm,…Vì vậy cần phải áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp mới có hiệu quả.
- Biện pháp sử dụng giống kháng sâu:
Hiện có một số giống ngô chuyển gen kháng sâu bộ cánh vảy (trước đây chủ yếu áp dụng để hạn chế sâu đục thân) thì nay các giống này có tác dụng rất tốt đối với sâu keo mùa thu, những vùng sử dụng giống này hầu như không phải sử dụng đến thuốc BVTV mà vẫn bảo đảm an toàn. Đây được coi là biện pháp quan trọng, hữu hiệu và có nhiều ưu điểm nhất hiện nay, đặc biệt với vùng thường bị sâu gây hại nặng ở các vụ trước. Điển hình có các giống: DK9955S, DK6919S, NK4300Bt/Gt, NK6101 BGT, NK 66 Bt/Gt, NK 67 Bt/Gt, NK 7328 Bt/Gt, CP501S, PAC 999 Super S,…Các giống này đều có tiềm năng năng suất cao, chất lượng tốt.
- Biện pháp canh tác: Làm sạch cỏ dại xung quang ruộng trồng ngô để hạn chế nơi trú ẩn của sâu; Làm đất phơi đất khô để ấu trùng, nhộng trong đất chết hoặc dễ dàng bị thiên địch tiêu diệt; Có điều kiện luân canh ngô với lúa nước ngay sau vụ ngô để diệt nhộng trong đất. Làm đất kỹ cũng góp phần diệt nhộng trong đất.
- Biện pháp thủ công: Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng, đặc biệt ở giai đoạn ngô mới trồng đến 3-6 lá để phát hiện ở trứng, thu gom tiêu diệt.
- Biện pháp sinh học: Sử dụng chế phẩm nấm xanh, nấm trắng, vi khuẩn Bt, vius NPV để phun trừ khi sâu tuổi nhỏ; Nhân thả ong ký sinh (ong mắt đỏ,…) các loài bắt mồi ăn thịt như bọ đuôi kìm để kiểm soát sâu non mới nở - tuổi nhỏ.
- Biện pháp bẫy, bả: Sử dụng bẫy dính màu vàng có pheromone giới tính, bẫy bả chua ngọt hoặc bẫy đèn để tiêu diệt trưởng thành.
- Bẫy cây trồng: Trên cánh đồng trồng ngô trồng một số diện tích cỏ voi, ngô nếp sớm hơn so thời vụ chung để dẫn dụ trưởng thành đến đẻ trứng. Sử dụng bẫy diệt trưởng thành, ngắt ổ trướng và phun trừ sâu non trên các diện tích bẫy cây trồng.
- Biện pháp dùng thuốc: Đây là biện pháp quan trọng khi sâu phát sinh nhiều, nhất là các giống ngô không chuyển gen kháng sâu. Qua nghiên cứu, thử nghiệm đến nay có một số nhóm (hoạt chất) có hiệu quả diệt sâu sau:
+ Hoạt chất: Vi khuẩn Bacillus thuringiensis (thuốc sinh học). Phun khi sâu mới xuất hiện, tuổi 1- 2, phun 2 lần, cách nhau 7 ngày giai đoạn ngô 3 – 9 lá.
+ Hoạt chất: Emamactin benzoate (Angun 5WG, Map Winner 5WG,…). Phun giai đoạn ngô có 3-9 lá thật khi sâu mới xuất hiện tuổi 1-3. Phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày
+ Hoạt chất: Spinetoram (VD: Radiant 60SC,…) Phun giai đoạn ngô có 3-9 lá thật khi sâu mới xuất hiện tuổi 1-3. Phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày.
+ Hoạt chất: Indoxacarb (VD: Ammate 150SC, Obaone 95WG,...) Phun giai đoạn ngô có 3 - 9 lá thật khi sâu mới xuất hiện tuổi 1-3. Phun 2 lần cách nhau 7–10 ngày.
+ Hoạt chất: Lufenuron (VD: Match 50EC,…) Phun giai đoạn ngô có 3-9 lá thật khi sâu mới xuất hiện tuổi 1-3. Phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày.
Chú ý: Tùy vào tình hình sâu áp lực sâu nhiều hay ít, phát sinh sớm hay muộn để có thể phun ngay sau khi ngô mới mọc 1-3 lá và số lần phun có thể tăng hơn. Phun phải đủ lượng nước, lượng thuốc và phun ướt đều nước thuốc cả 2 mặt lá và nách lá (chụp vòi phun vào nõn cây ngô), phun vào sáng sớm lúc trời mát và tốt nhất là buổi chiều mát.
Nguyễn Đình Hương
Tác giả bài viết: Nguyễn Đình Hương
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Danh mục
Thống kê truy cập
- Đang truy cập9
- Hôm nay1,169
- Tháng hiện tại6,823
- Tổng lượt truy cập7,606,392
Video Clip