Tập trung theo dõi phòng trừ một số sâu bệnh hại chính trên lúa vụ Xuân 2025 thời kỳ lúa làm đòng đến chắc xanh

Vụ xuân 2025, toàn tỉnh gieo cấy trên 91.026 ha lúa, hiện tại các trà lúa đang thời kỳ làm đứng cái đến ôm đòng. Dự kiến trong thời gian trỗ của các trà lúa như sau: Từ 10 – 15/4/202  sẽ có khoảng 10.000 ha. Từ 16 – 25/4/2025 khoảng  55.000 ha, các diện tích còn lại trỗ sau 25/4 đến đầu tháng 5/2025. 
Kết quả theo dõi tình hình phát sinh gây hại các sâu bệnh hại chính  thời gian vừa qua cho thấy:  Toàn tỉnh có trên 350 ha lúa bị nhiễm bệnh đạo ôn lá tập trung chủ yếu trên các giống Xi, Thái xuyên 111, TBR 225, AC5, P6, VT404, J02,....; Trên 1.200 ha nhiễm bệnh khô vằn và 20 ha nhiễm bệnh bạc lá, đốm sọc vi khuẩn,.... 
Dự báo thời tiết thời gian tới là thời điểm chuyển mùa nên tình hình sẽ diễn biến khó lường, trong thời gian lúa trỗ đến ngậm sữa có thể gặp các đợt không khí lạnh, trời âm u, sáng sớm có sương mù, có mưa, mưa rào kèm theo giông lốc, ẩm độ cao,... là những điều kiện rất thuận lợi cho bệnh đạo ôn cổ bông, lem lép hạt, nhện gié, bạc lá vi khuẩn, bệnh khô vằn,... phát sinh gây hại nặng trên diện rộng, đặc biệt trên những vùng, những giống lúa hàng năm thường có mức độ bị bệnh cao.
Để chủ động phòng trừ giảm thiểu thiệt hại do sâu, bệnh gây ra trên lúa vụ Xuân năm 2025, đề nghị các cơ quan chuyên môn, người sản xuất cần tập trung chú ý thực hiện một số nội dung sau:
- Đối với chính quyền, các cơ quan chuyên môn: 
+ Tập trung phân công cán bộ bàn bám sát cơ sở để kiểm tra, giám sát đồng ruộng, phân vùng, phân trà xác định chính xác diện tích và thời gian trỗ của các vùng, các trà, các giống lúa. 
+ Dự báo những vùng, diện tích, giống có nguy cơ bị nhiễm sâu, bệnh hại cao cần phải tổ chức chỉ đạo phòng trừ đối với các đối tượng như: Bệnh đạo ôn cổ bông, lem lép hạt, bạc lá vi khuẩn, khô vằn, nhện gié,....
+ Hướng dẫn, tuyên truyền kịp thời thông tin về tình hình sâu bệnh, các biện pháp kỹ thuật phòng trừ, kỹ thuật sử dụng thuốc bảo vệ an toàn hiệu quả qua các kênh thông tin (văn bản, phát thanh, truyền hình, các nền tảng mạng xã hội đê các địa phương, nông dân biết để và thực hiện.
+ Tăng cường kiểm tra việc buôn bán, khuyến cáo, hướng dẫn, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn nhằm đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả tránh sử dụng thuốc BVTV tràn lan gây lãng phí và ô nhiễm môi trường.
- Đối với người sản xuất:
+ Thường xuyên thăm đồng để phát hiện kịp thời sâu, bệnh hại. Theo dõi sát sao diễn biến điều kiện thời tiết để thực hiện phun phong, trừ kịp thời.
+ Tuân thủ hướng dẫn của các cơ quan, đơn vị chuyên môn trong phòng trừ sâu, bệnh. Tuân thủ các nguyên tắc an toàn, hiệu quả, bảo vệ môi trường sinh thái khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
    - Biện pháp phòng trừ:
1.  Đối với bệnh đạo ôn cổ bông, lem lép hạt: 
+ Đây là  hai đối tượng phát sinh gây hại trên lúa từ giai đoạn trỗ đến chắc xanh, thường gây ra thiệt hại lớn đến năng suất lúa. Diễn biến gây phát sinh gây hại của bệnh có quan hệ chặt chẽ với điều kiện thời tiết trong thời kỳ này.  Việc phòng trừ bệnh chỉ có ý nghĩa, hiệu quả khi tiến hành phun phòng trước khi bệnh xuất hiện. Do đó cần theo dõi sát diễn biến thời tiết trong thời gian lúa bắt đầu trỗ đễn trỗ hoàn toàn, nếu thời gian này  gặp điều kiện thời tiết thuận lợi cho bệnh phát sinh phát triển như: Trời âm u, âm độ cao, mưa, sương mù kéo dài,… nhất thiết phải tổ chức phun phòng bệnh bằng các loại thuốc đặc hiệu có hoạt chất như: Tricyclazole (Beam 75WP, Kabim 30WP, Filia 525SE, Tricom 75WP, Newbem 750WP, Angate 75 WP, Newtec 300SC,... ); fenoxanil (Kasoto 200SC, Katana 20 SC, Ninja 35EC,...), Isoprothiolane (Fuji One 40WP, Bankan 600WP, Bimson 75WP,...).... đối với bệnh đạo ôn cổ bông; Difenoconazole + Propiconazole (Tilt super 300ND, Still Liver 300ME, Scooter 300EC,…); Propiconazole (Tiptop Gold 400 EC, Tilt 250 EC,…);  Azoxystrobin + Difenoconazole (Amistar top 325 SC, Anthuoc Top 480SC,…); Tebuconazole +  Trifloxystrobin (Nativo 750WG, Conabin 750 WG,...),... đối với bệnh lem lép hạt. 
+ Thời điểm phòng trừ: Phun khi lúa bắt đầu trỗ (3 – 5% bông) và phun lại lần 2 khi lúa đã trỗ hoàn toàn nếu điều kiện thời tiết tiếp tục thuận lợi cho bệnh phát sinh phát triển. Trường hợp thời gian lúa trỗ trong điều kiện thời tiết nắng nóng, ẩm độ không khí thấp thì không cần thiết phải phun phòng đối với bệnh đạo ôn cổ bông. 
+ Trong phòng trừ bệnh cần tập trung lưu ý trên những diện tích lúa đã bị nhiễm đạo ôn trên  lá, tai lá đòng và các vùng, giống hàng năm thường bị bệnh gây hại nặng. Có thể kết hợp thuốc trừ bệnh đạo ôn và thuốc trừ bệnh lem lép hạt để phòng trừ cùng lúc hai loại bệnh trên. Đảm bảo thực hiện đầy đủ nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc BVTV.
2. Đối với bệnh bạc lá, đốm sọc vi khuẩn: 
- Bệnh phát sinh gây hại trong điều kiện nóng ẩm và thường lây lan nhanh sau các đợt mưa rào kèm theo gió mạnh. Bệnh gây hại nhiều trên các ruộng bón thừa đạm, các giống lúa lai và lúa chất lượng. 
- Áp dụng biện pháp canh như: Bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm,... là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh. Trường hợp những diện tích đã xuất hiện bệnh, có nguy cơ lây lan cao có thể sử dụng một trong các loại thuốc có hoạt chất: Bronopol (Xantoxin 40WP, Totan 200WP,…); Bismerthiazol (Xanthomix 20WP,…); Ningnamycin (Bonny 4SL, Kozuma 5WP,...); Kasugamycin (Kasumin 2SL,…); Streptomycin sulfate (Ychatot 900 SP, Probencarb  250 WP, ...),…để phòng trừ hạn chế bệnh lây lan gây hại.
3. Đối với bệnh khô vằn: 
- Bệnh khô vằn là bệnh hại phổ biến và có thể gây ra thiệt hại lớn đến năng suất lúa (năng suất có thể giảm đến 20% khi bệnh phát triển đến lá đòng). Tuy nhiên nhiều nông dân còn chủ quan, coi nhẹ việc phòng trừ bệnh khô vằn nên thường phát hiện muộn hoặc phát hiện sớm nhưng chờ để kết hợp phun trừ cùng đối tượng nào đó nên dẫn đến phun trừ muộn khi bệnh đã hại nặng nên hiệu quả thấp.
-  Bệnh phát sinh, gây hại hại nặng trong điều kiện nhiệt độ cao, ẩm độ cao (nóng ẩm) và trên lúa từ thời kỳ lúa làm đòng đến chín sáp, nặng hơn trên ruộng gieo cấy dày, bón thừa đạm. Do đó để phòng trừ hiệu quả cần phòng trừ càng sớm càng tốt ngay khi bệnh mới xuất hiện 5 - 10% số dảnh bị hại bằng các loại thuốc có hoạt chất: Validamycin (Jinggangmeizu 5-10WP, Validacin 3-5L, Vida 5WP...); Pencycuron (Moren 25WP); Hexaconazole (Anvil 5SC,….);...  
- Hiện nay nhiều truốc đặc hiệu đối với bệnh khô văn là thuốc có tác dụng tiếp xúc, bảo vệ nên khi sử dụng cần hạ thấp vòi phun để thuốc phủ kín phần thân, bẹ lá lúa.
4. Ngoài các đối tượng trên, một số vùng có thể có nguy cơ bị chuột, nhện gié, cuốn lá nhỏ,... phát sinh gây hại nặng cục bộ cũng cần được quan tâm theo dõi và phòng trừ kịp thời khi cần thiết.
Vụ Xuân 2025, nhìn chung từ đầu vụ đến nay phạm vi, mức độ gây hại của các đối tượng sâu, bệnh hại chính thấp hơn nhiều so với vụ Xuân 2024. Tuy nhiên trong thời gian tới các đối tượng trên vẫn có nguy cơ cao phát sinh gây hại nặng trên diện rộng, đặc biệt từ giai đoạn lúa bắt đầu trỗ đến chắc xanh. Vì vậy cần tập trung theo dõi, phòng trừ kịp thời, bảo vệ tốt kết quả sản xuất, tránh tâm lý chủ quan gây mất mùa riêng.