Sâu xanh hại lạc và biện pháp quản lý

Thứ hai - 24/02/2025 20:59 163 0

Nghệ An là tỉnh có diện tích lạc lớn với diện tích gieo trồng hàng năm đạt khoảng trên dưới 10.000ha, được trồng trong 3 vụ (Xuân - Hè và Đông). Lạc vẫn là một trong những cây trồng đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Trên cây lạc cũng xuất hiện nhiều đối tượng sâu bệnh hại trong đó có “Sâu xanh da láng” là đối tượng cần được quan tâm theo dõi để phòng trừ kịp thời nhằm giảm thiệt hại do sâu gây ra.
1. Về đặc điểm của sâu:
Sâu xanh da láng (Spodoptera exigua) thuộc họ Ngài đêm (Noctuidae), bộ cánh vảy (Lepidoptera). Đây là loại sâu đa thực, ăn phá trên nhiều loại cây trồng như các loài đậu, cà chua, bông vải, rau,…
Trên lạc, sâu gây hại bằng cách cắn đọt, ăn thịt lá, làm cho lá xơ xác chỉ còn lại gân, nếu bị hại nặng, lá bị cắn trụi, ăn cả hoa, năng xuất có thể giảm 50-60%.

Sâu đang ăn phá
Sâu trưởng thành là một loại ngài (Bướm) đêm, hoạt động chủ yếu vào ban đêm, sâu có màu xám nhạt, cuối bụng con cái có một chùm lông, cánh trước có màu nâu đất, trên cánh có những đường vân.
Bướm cái đẻ nhiều ổ, mỗi ổ hàng trăm trứng, trứng đẻ 3-5 ngày nở thành sâu non, sâu non có 6 tuổi, màu sắc thay đổi, bóng, ít lông tơ, trên lưng có nhiều sọc, đặc biệt dọc hai bên sườn có 2 sọc lớn màu sẫm.

Trứng sâu xanh
Sâu mới nở sống tập trung quanh ổ trứng, bắt đầu gây hại bằng cánh ăn các phần non của cây như lá non chỉ trừ lớp biểu bì, sâu tuổi lớn ăn phá mạnh hơn, cắn khuyết lá thành những lỗ lớn và có xu hướng phân tán sang các cành lá, cây khác. Sâu hại mạnh nhất vào lúc sáng sớm hoạc chiều mát.
Sâu hóa nhộng trong đất, lùm cỏ hoặc tàn dư thực vật, nhộng màu vàng. Vòng đời khoảng 30-35 ngày. Nếu có nguồn thức ăn đầy đủ, sâu xanh da láng dễ phát triển thành dịch và có tính kháng thuốc rất cao.\
Ở Nghệ An sâu hại trong cả 3 vụ và nặng nhất là vụ Xuân đến Hè, Đông. Trong vụ xuân sâu thường gây hại nặng thời kỳ lạc ra hoa đến ra hoa rộ, nếu mật độ cao sâu ăn đứt cả cuống hoa làm cho lạc không hình thành củ dẫn đến giảm năng xuất nghiêm trọng.

Ruộng lạc bị sâu xanh hại nặng

Triệu chứng sâu xanh ăn
2. Biện pháp quản lý:
- Biện pháp canh tác: Đây là biện pháp quan trọng nhằm hạn chế sâu phát sinh trên ruộng bao gồm:
+ Cày phơi ruộng để diệt sâu và nhộng, vệ sinh, tiêu hủy tàn dư cây trồng trên ruộng để giảm lượng sâu phát triển ban đầu.
+ Trồng đúng quy trình kỹ thật, mật độ hợp lý với từng loại giống và từng vùng đất. Bón phân cân đối để lạc phát triển tốt hạn chế sâu phát sinh.
- Biện pháp cơ học: Nhằm giảm mật độ sâu trong điều kiện cho phép để hạn chế sử dụng thuốc gây ô nhiễm và độc hại
+ Theo dõi xác định thời gian trưởng thành ra đẻ trứng để ngắt ổ trứng và thu sâu non khi sâu đang sống tập trung quanh ổ (do sâu đẻ trứng thành từng ổ trên lá có màng lông bao phủ) rất dễ phát hiện để ngắt sẽ giảm được hàng trăm con sâu non/ổ trứng.
+ Khi mật độ vừa phải có thể dùng tay bóp chết sâu non để hạn chế mật độ.

Thu ổ trứng và bắt sâu non

- Biện pháp sinh học:
+ Bảo vệ các loài thiên địch Ong ký sinh trứng, sâu non; kiến, nhện ăn thịt; vi khuẩn, nấm và virus NPV,…bằng cách hạn chế sử dụng thuốc hóa học khi chưa cần thiết, phun thêm các chế phẩm có chứa nấm ký sinh, virut NPV,..
+ Dùng bẫy Pheromoen giới tính để hấp dẫn con đực vào tiêu diệt hạn chế sự giao phối với con cái dẫn tới hệ quả trứng không được thụ tinh, trứng bị ung khiến số lượng sâu thế hệ sau bị giảm nhanh chóng (điều quan trọng khi sử dụng phải tiến hành đồng loạt với diện tích lớn trong một vùng mới có hiệu quả cao). Đồng thời sử sụng bẫy Pheromoen có tác dụng lớn trong việc dự tính dự báo thời gian phát sinh của sâu để ngắt ổ trứng hoặc chuẩn bị cho việc phòng trừ khi sâu mới nở có mật độ cao.
- Biện pháp sử dụng thuốc:
Trong trường hợp khi sâu phát sinh với mật độ cao ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, phát triển của lạc thì phải sử dụng thuốc (có nguồn gốc sinh học hoặc hóa học) phun trừ kịp thời khi sâu còn ở tuổi nhỏ, phun theo nguyên tắc 4 đúng bằng một trong các thuốc thuộc các nhóm có hoạt chất sau:

Phun thuốc trừ sâu xanh
+ Hoạt chất: Emametin benzoate: Actimax 50WDG, Angun 5WDG, Chimưng 5.0WG, Map Winner 5WG, Dylan 2EC, Starrimec 5WDG, Tasieu 1.9EC,…
+ Hoạt chất: Bacillus thuringensis: Crymax 35WG, Delfin WG, Vi-BT 16-32000WP,…
+ Hoạt chất: Bacillus thuringensis + Granulosis virut: Bitadin WP,…
+ Hoạt chất: Chlorantraniliprole: DuPont^TMPrevathon 5SC,...
   + Hoạt chất: Diafenthiuron: Pegasus 500SC; Pesieu 500SC,...
   + Hoạt chất: Indoxacarb: DuPont^TMAmmate 150SC , Supermate 150SC,...
   + Hoạt chất: Spinetoram: Radianl 60SC,…

                                                                               Nguyễn Đình Hương

Tác giả bài viết: Nguyễn Đình Hương