Đô Lương được mùa riêng trong sản xuất lúa nhờ cơ cấu chủ lực bằng giống lúa thuần chất lượng cao làm chủ đạo.

Thứ tư - 14/05/2025 04:31 79 0

Ngoại trừ diện tích 0,7ha lúa AYT77/8.350ha, chiếm tỷ lệ khoảng 0,08 phần ngàn bị lem lép nhiều do trổ không cúi. Dó đó vụ Xuân 2025, Đô Lương được đánh giá là khá được mùa toàn diện trong điều kiện bất thuận của điều kiện thời tiết năm nay nhờ cơ cấu giống lúa thuần chất lượng cao làm chủ lực.

Đô Lương được mùa riêng trong sản xuất lúa
nhờ cơ cấu chủ lực bằng giống lúa thuần chất lượng cao làm chủ đạo.
Nghệ An được đánh giá là một trong những tỉnh chịu tác động lớn nhất, trực tiếp của biến đổi khí hậu. Chính vì lẽ đó, diễn biến thời tiết, khí hậu; sự xuất hiện của sâu bệnh hại chính cùng sự dịch chuyển của các loài từ gây hại thứ yếu trở nên chủ yếu ngày càng phổ biến, bất thường ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất nông nghiệp nói chung, sản xuất lúa nói riêng. Chính vì lẽ đó, vụ lúa Xuân 2025 trước tác động bất lợi của thời tiết mất mùa đã xảy ra khá nhiều nơi ở Nghệ An. Tuy nhiên, trong mất mát chung đó Đô Lương nổi lên như điểm sáng được mùa trong sản xuất lúa vụ Xuân 2025, đi tìm hiểu nguyên nhân được biết.
Vụ Xuân 2025 được xem là một vụ sản xuất có diễn biến thời tiết, khí hậu bất thường so với trung bình nhiều năm. Số đợt rét đậm, rét hại nhiều hơn TBNN. Đặc biệt số giờ nắng/ngày thấp và đặc biệt thấp. Chính vì lẽ đó, đa phần các giống lúa đều kéo dài thời gian sinh trưởng phát triển 10-15 ngày. Cá biệt một số vùng hóc chọ của một số huyện miền núi như Tân Kỳ, Anh Sơn thời gian sinh trưởng phát triển có thể kéo dài tới 15-20 ngày so lý lịch giống (do nhiệt độ thấp hơn, biên độ chệnh lệch nhiệt độ ngày/đêm lớn hơn). Do có nhiều thay đổi về điều kiện thời tiết trong vụ Xuân 2025 như vậy nên đa phần các giống lúa đều sinh trưởng phát triển kém hơn (thấp cây, lá nhỏ, lá đòng nhỏ, bông ngắn, tỷ lệ lép cao) so với vụ Xuân các năm trước trên tất cả các giống lúa.
Cá biệt trên một số giống lúa ở một số địa phương có hiện tượng mất mùa do lúa trổ không cúi do tỷ lệ lép quá cao (không thụ phấn, thụ tinh). Tổng diện tích có tỷ lệ lép cao: 2.512,09 ha, Cụ thể: Diễn Châu (1.858,09 ha), Thái Hòa (305 ha), Anh Sơn (193 ha), Yên Thành (150 ha), Nghi Lộc (6 ha),.... Tại các huyện như Anh Sơn (xã Bình Sơn, Thọ Sơn), Tân Kỳ (xã Hương Sơn, Đồng Văn): Hiện tượng này xuất hiện nhiều trên diện tích lúa trỗ 5 - 10/4 và trên nhiều giống khác nhau, trong đó các gống có mức độ lép cao như: D,Ưu 725 (Hà Xuyên), An Nông 1424, VT 404,...với tỷ lệ khoảng 40 - 60%, một số diện tích tỷ lệ bị lép lửng, không kết hạt trên 70%. Tại các huyện Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Yên Thành, Thái Hòa, …: Hiện tượng lép xanh xuất hiện nhiều trên diện tích lúa trỗ trước 15/4/2025, và trên nhiều giống khác nhau, trong đó các gống có mức độ lép cao như: D,Ưu 725 (Hà Xuyên), An Nông 1424, HYT 100, ADI 73, AYT77, VT404... với tỷ lệ khoảng 40 - 60%, cục bộ một số diện tích tỷ lệ bị lép lửng, không kết hạt trên 70%.
Lúa nước là cây trồng có nguồn gốc nhiệt đới, do đó lúa thuộc nhóm cây ưa sáng và mẫn cảm với quang chu kỳ (độ dài ngày). Giống như đại đa số các cây trồng khác, cường độ ánh sáng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động quang hợp và tạo năng suất lúa. Ðặc biệt với một số giống lúa chu kỳ chiếu sáng có tác động đến quá trình làm đòng, ra hoa (gọi là những giống có phản ứng quang chu kỳ hay là giống cảm quang). Về cường độ ánh sáng do bức xạ mặt trời chiếu xuống mặt đất thì ánh sáng mà ta nhìn thấy được là loại ánh sáng có tác dụng cho quá trình quang hợp của cây lúa. Cường độ ánh sáng thay đổi theo vĩ độ địa lý, theo thời gian trong năm và thời gian trong ngày. Riêng vụ đông xuân 2025, theo dõi diễn biến khí tượng thủy văn cho thấy thì không những giai đoạn mạ, cấy và đẻ nhánh thời tiết thường âm u, rét kéo dài, cường độ ánh sáng không đầy đủ mà ngay cả trong tháng 3 thậm chí sang cả tháng 4 thời tiết còn xẩy ra nhiều ngày âm u cường độ ánh sáng yếu. Chúng ta đều biết, đối với cây lúa thời gian chiếu sáng và bóng tối trong một ngày đêm (gọi là quang chu kỳ) có tác dụng rõ rệt đến quá trình phân hóa đòng và trỗ bông. Nếu không có điều kiện chiếu sáng phù hợp thì cây lúa không thể ra hoa kết hạt được. Cây lúa thuộc nhóm cây ngày ngắn, đòi hỏi thời gian chiếu sáng dưới 13 giờ/ngày. Tuy nhiên mức độ phản ứng với quang chu kỳ còn phụ thuộc rất nhiều vào giống, một số giống lúa có phản ứng rất rõ với quang chu kỳ, đem các giống này cấy vào vụ chiêm xuân lúa sẽ không ra hoa.
Như vậy, theo số liệu từ cơ quan khí tượng thủy văn, vụ xuân 2025 số giờ nắng trung bình trong ngày thấp hơn cùng kỳ nhiều năm (trung bình 2,83 - 4,70 giờ nắng/ngày, có thời điểm 05 ngày liên tiếp từ ngày 04 - 08/4/2025 trong ngày không có nắng). Do độ dài chiếu sáng trong ngày thấp, đặc biệt giai đoạn bắt đầu phân hóa đòng, chính vì vậy dối với giống mẫn cảm đã xuất hiện rối loạn ở giai đoạn hình thành bông và đã diễn ra quá trình phân hóa phát triển thêm 1 -2 nhánh phụ trên thân chính mang bông. Chính nhánh phụ trên thân chính này hình thành đòng và trổ nông trước nhánh chính (bông chính). Thay vì một bông/thân, nhánh chính cây lúa đã mang tới 2-3 bông lúa/ dảnh chính cây lúa (tùy thuộc vào giống khác nhau thì tỷ lệ 3 bông hay 2 bông trên cùng thân chính là chủ yếu, riêng giống Hà Xuyên có tỷ lệ mang 3 bông trên thân chính nhiều nhất) nên lúa không đủ các chất kích thích sinh trưởng để phát triển lóng, kéo dài lóng để trổ bông. Qúa trình hình thành nhị đực, nhụy cái ở bông này thì lại xẩy ra giảm nhiễm ở bông kia (trên cùng một thân) đã dẫn tới rối loạn về nhu cầu dinh dưỡng. Không những vậy, thay vì tập trung dinh dưỡng cho một bông (hình thành đủ nhụy, nhị để thụ phấn, thụ tinh) cây lúa lại phải chia dinh dưỡng cho 2-3 bông nên đã xẩy ra lúa trổ không thoát, trổ không cúi và mất mùa trên một số giống lúa mẫn cảm nhiều với điều kiện thời tiết cá biệt vụ xuân năm 2025 như đã nêu trên chúng ta có thể thấy qua các hình ảnh dưới đây:

Đô Lương cơ cấu 6.850ha lúa thuần chất lượng cao trong tổng diện tích lúa 8.350ha trong vụ Xuân 2025, chiếm tỷ lệ trên 82%. Theo anh Sơn, giám đốc Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện cho biết các giống lúa thuần chất lượng cao chủ lực điển hình như: AC5, TBR225, TBR97, ST25, BT7, VRN10,…
Cơ cấu thời vụ của huyện Đô Lương luôn bám sát cơ cấu thời của vụ của Tỉnh, cụ thể: Để đảm bảo tránh rét đậm, rét hại thời kỳ gieo cấy và đảm bảo các trà lúa trỗ trong khung thời vụ an toàn (15 - 30/4/2025). Đô Lương đã tuân thủ áp dụng lịch gieo cấy các trà, các giống lúa như sau: Lúa cấy, thời điểm gieo mạ 02 - 15/01/2025 (từ 03/-16/12/2024 ÂL), riêng các giống có thời gian sinh trưởng dưới 125 ngày từ 10/01/2025. Lúa gieo thẳng, gieo muộn hơn 5 - 7 ngày so với lịch gieo mạ (tức từ 7 - 9/01/2025. Dưới đây là một số hình ảnh lúa vụ Xuân 2025 ở Đô Lương.

Ngoại trừ diện tích 0,7ha lúa AYT77/8.350ha, chiếm tỷ lệ khoảng 0,08 phần ngàn bị lem lép nhiều do trổ không cúi (ở Đặng Sơn, Thuận Sơn). Dó đó vụ Xuân 2025, Đô Lương được đánh giá là được mùa toàn diện trong điều kiện bất thuận của điều kiện thời tiết năm nay nhờ cơ cấu giống lúa thuần chất lượng cao làm chủ lực. Như vậy, trong thời gian tới các địa phương cần lưu ý tránh cơ cấu các giống mẫn cảm quang chu kỳ và mẫn cảm nhiệt độ trong tác động ngày càng sâu của biến đổi khí hậu hiện nay là rất cần thiết.

Tác giả bài viết: Duy Hải, chi cục TT&BVTV