Quản lý tổng hợp sâu keo mùa thu trên ngô

Trong những nhăm gần đây, trên cây ngô sâu keo mùa thu trở thành một trong những loại sâu hại chính mà người trồng ngô luôn phải quan tâm phòng trừ. Để phòng trừ sâu keo hại mùa thu thì đa số nông dân vẫn xem biện pháp sử dụng thuốc hóa học là biện pháp chính trong khi sâu keo mùa thu được xem là loài đã có tính chống chịu với nhiều loại thuốc hóa học. Việc sử dụng thường xuyên thuốc hóa học không những ảnh hưởng đến môi trường, tăng nguy cơ kháng thuốc và làm cho việc phòng trừ ngày càng khó khăn hơn.
Để quản lý sâu keo mùa thu một cách bền vững, hiệu quả. Trong các năm 2023, 2024, Chi cục Trồng trọt và BVTV Nghệ An xây dựng, thực hiện các mô hình quản lý dịch hại tổng hợp IPM/IPHM đối với sâu keo mùa thu hại ngô tại các huyện Thanh Chương, Đô Lương là những huyện trọng điểm trồng ngô của tỉnh, thường xuyên bị sâu keo mùa thu gây hại ở hầu hết các mùa vụ. Sau 2 năm thực hiện mô hình quản lý sâu keo hại ngô cho thấy việc áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp đã mang lại hiệu quả kinh kế, kỹ thuật cao. Các biện pháp được đề xuất để quản lý tổng hợp sâu keo mùa thu gây hại trên cây ngô hiện nay bao gồm:
1. Sử dụng giống kháng sâu: Đây là biện pháp đơn giản, dễ thực hiện và cho hiệu quả phòng trừ cao trên 90%. Tuy nhiên hiện nay giá các giống ngô mang gen kháng sâu vẫn ở mức cao hơn 40 – 50% so với các giống ngô không mang gen kháng, lượng giống lưu thông có nhiều thời điểm không đáp ứng nhu cầu của người dân. Trên địa bàn hiện nay người dân đang sử dụng các giống mang gen kháng sâu như: DK 6919S, PAC999 superS, 8282 S, CP 501S, DK 9955S,…
2. Xử lý hạt giống: Sâu keo mùa thu thường xuất hiện sớm ngay từ khi cây ngô mới mọc, do đó việc xử lý hạt giống bằng thuốc bảo vệ thực vật là biện pháp có hiệu quả, chi phí thấp bảo vệ an toàn cho cây ngô trong thời kỳ đầu: Kết quả mô hình  xử lý hạt giống bằng Cruiser plus 325,5 FS trên giống ngô NK6275 (giống không mang gen kháng) cho hiệu quả phòng trừ từ 95 – 98% ở 10 ngày sau gieo.  3.    Sử dụng bẫy, bả: 
- Bẫy pheromone: Là một loại bẫy dùng để thu hút và giữ côn trùng lại bằng cách sử dụng hóa chất giống như pheromone, là chất dẫn truyền sự hấp dẫn giữa các cá thể cùng loài. Bẫy pheromone thu hút côn trùng và bắt giữ trưởng thành qua đó giúp kiểm soát số lượng trong khu vực bị tác động. Bẫy pheromone an toàn, không gây hại cho môi trường, con người, động vật, cây trồng hay các côn trùng khác nên phù hợp áp dụng trong sản xuất, đặc biệt là sản xuất hữu cơ. Kết quả đặt bẫy pheromone tại các mô hình trong năm 2023, 2024 cho thấy số trưởng thành vào bẫy trung bìnhtừ  8 -12 con/bẫy, cao nhất đạt 30 con/bẫy đều, hiệu lực thu hút kéo dài 15 – 20 ngày cho mỗi lẫn đặt. Mỗi vụ ngô tiến hành đặt 02 lần 2 cách lần đầu 20 ngày cho hiệu quả tốt trong việc giảm mật số sâu keo mùa thu. - Bẫy bả chua ngọt: Trưởng thành sâu keo mùa thu là loài có tính ăn thêm. Bẫy bả chua ngọt là dạng bẫy thu hút trưởng thành các loài côn trùng thông qua mùi vị thức ăn ưa thích của trưởng thành (chua, ngọt) kết hợp với chất độc để tiêu diệt trưởng thành. Bã được làm từ hỗn hợp: 4 phần chất ngọt (như rỉ mật, mật mía, đường,...) + 4 phần chất chua (như giấm, bỗng rượu, nước gạo chua...) + 1 phần rượu + 1 phần nước trộn đều, ủ kỹ trong thời gian 5 – 7 ngày sau đó bổ sung thêm thuốc sâu loại không mùi với nồng độ 1%. Bả  chua ngọt sau khi hoàn thành được cho vào các chai, lọ nhựa có nắp, thân được khoét lỗ để trưởng thành của côn trùng chui vào bẫy. Bẫy chua ngọt được treo ở độ cao 1 – 1,2m và thay bả sau 7 – 10. Kết quả theo dõi trên các mô hình đặt bả chua ngọt cho thấy đã thu hút tốt trưởng thành của nhiều loại côn trùng như: Sâu keo mùa thu, sâu xám, sâu khoang, sâu cuốn lã, ruồi,..... Tỷ lệ gây hại của sâu keo mùa thu trong mô hình giảm đáng kể so với ruộng đối chứng. 
4. Biện pháp sử dụng thuốc hóa học: Kết quả thực hiện các mô hình phòng trừ tổng hợp sâu keo mùa thu trong 2 năm cho thấy: Mật độ sâu đến ngưỡng phòng trừ chỉ xuất hiện 1 – 2 đợt. Các loại thuốc đang được chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật khuyến cáo sử dụng phòng trừ sâu keo mùa thu như: Spinetoram (Radiant 60SC,...), Indoxacarb (Clever 150SC; 300WG, Sunset 300WG,…),  Lufenuron (Match 050EC, ...)  Emamectin benzoate (Angun 5 WG, Kajio 5WG, Bạch Hổ 150SC, ,...) đều cho hiệu quả phòng trừ trên 80% ở 5 – 7 ngày sau phun. 
Việc áp dụng đồng thời các biện pháp quản lý tổng hợp cho hiệu quả tốt trong quản lý sâu keo mùa thu trên cây ngô. Ngoài các biện pháp phòng trừ sâu keo mùa thu thị việc chắm bón kịp thời đúng kỹ thuật giúp cây ngô sinh trưởng, phát triển tốt, tăng khả năng chống chịu sâu qua đó giảm chi phí sản xuất (giảm 20% giống, giảm 30% lượng đạm; giảm 2 -3 số lần phun thuốc BVTV so với đối chứng làm  tập quán của nông dân) qua đó giúp tăng tăng hiệu quả kinh tế trong sản xuất ngô.