Những ưu tiên cần Để xụ Xuân 2024 thắng lợi toàn diện!

Thứ năm - 23/11/2023 20:11 464 0

Để sản xuất vụ Xuân hội đủ yếu tố cần và đủ để thắng lợi toàn diện, các địa phương cần khai thác tối đa mọi nguồn lực, hỗ trợ nông dân đầu tư phát triển sản xuất cũng như ưu tiên tập trung tổ chức chỉ đạo sản xuất vụ Xuân 2024 là việc làm cấp thiết.

Những ưu tiên cần
                                    thực hiện để xụ Xuân 2024 thắng lợi toàn diện!

Với mục tiêu phấn đấu của ngành Nông nghiệp và PTNT về sản lượng lương thực năm 2024 đạt 1,2 triệu tấn. Tuy nhiên, vụ Đông 2023 nhiều chỉ tiêu diện tích, năng suất, hiệu quả của nhiều cây trồng không đạt Kế hoạch và thấp thua vụ đông 2022. Mặt khác, vụ Hè Thu - Mùa 2024 nguy cơ phải đối mặt nhiều khó khăn như thời tiết, sâu bệnh, năng suất thấp. Do đó, vụ Xuân 2024 cần ưu tiên thực hiện các giải pháp đồng bộ phấn đấu đạt 703.625 tấn lương thực cũng như khai thác có hiệu quả cao trên các diện tích cây trồng khác.
Kết quả, vụ Xuân năm 2023 có điểm nổi bật đã thực hiện được như: Thực hiện được 119 mô hình (trong đó 61 mô hình đất lúa có liên kết sản xuất; 33 mô hình SRI; 04 mô hình IPM và 21 mô hình có hiệu quả khác, ...). Diện tích rau, dưa các loại và cây ăn quả các loại được công nhận sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP là 388,32 ha gồm các cây trồng như cây lúa, rau các loại, cây ăn quả, cây dược liệu tại một số huyện như: Nghĩa Đàn, Diễn Châu, Yên Thành, Quỳnh Lưu, Đô Lương, Thanh Chương, Anh Sơn, TX Thái Hòa, Con Cuông, .... Diện tích lúa cấy bằng máy là 2.330 ha (tại các huyện Diễn Châu, Yên Thành, Quỳnh Lưu, Thanh Chương). Diện tích các cây trồng áp dụng quy trình tưới nhỏ giọt là 1.195,12 ha.
Toàn tỉnh hiện có 63,82 ha diện tích nhà lưới, nhà màng, trồng các loại cây có giá trị cao như: Cà chua, dưa chuột, dưa lưới, dưa lê, nho,… Trên diện tích lúa các địa phương đã triển khai áp dụng SRI được trên 11.439,6 ha, diện tích áp dụng 3 giảm 3 tăng là 790 ha. Liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm trong sản xuất lúa gạo được các tâm, trong đó có 215 HTX đã thực hiện liên kết sản xuất ổn định cho người dân từ 01 - 02 vụ/năm. Số HTX thực hiện liên kết ổn định, khâu nối cung ứng và tiêu thụ nông sản cho người dân ngày càng tăng đã tạo động lực cho người dân yên tâm đầu tư sản xuất, từ đó nâng cao năng suất và giá trị nông sản.
Hiện nay, ngoài kinh phí hỗ trợ của Trung ương và của Tỉnh thì vụ Xuân 2023 có 06/21 huyện, thị đã trích ngân sách huyện hỗ trợ nông dân để xây dựng mô hình, nhà lưới nhà màng, hỗ trợ giống, nilon phủ mạ và diệt chuột vụ Xuân với tổng số tiền 3.920,296 triệu đồng, gồm: TX Hoàng Mai, Nghi Lộc, Hưng Nguyên, TX Thái Hòa, Nghĩa Đàn, Quế Phong.
        Tuy nhiên còn nhiều bất cập tồn tại, hạn chế trong tổ chức sản xuất vụ xuân như: Chỉ tiêu về diện tích, sản lượng cây lạc, ngô sinh khối và năng suất cây rau, đậu các loại không đạt so với kế hoạch đề ra. Một số diện tích lúa của huyện Thanh Chương không có nước để tưới dưỡng nên ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển và năng suất lúa. Diện tích các cây trồng được liên kết tiêu thụ, bao tiêu sản phẩm trong vụ Xuân còn chiếm tỷ lệ rất nhỏ 2,42 % (3.271,16 ha/135.350,99 ha diện tích). Nguyên nhân chủ quan được nhận định một số địa phương thiếu quan tâm, tích cực, chủ động trong việc liên hệ kết nối tiêu thụ sản phẩm và đầu tư ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật có hiệu quả vào sản xuất. Các cơ chế, chính sách nhiều nhưng nhỏ lẻ, dàn trải nên chưa thu hút các tổ chức, doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Theo nhận định của KTTV, từ tháng 10 - 12/2023, nhiệt độ trung bình phổ biến cao hơn so với TBNN từ 0,5-1.5⁰C. (Nhiệt độ trung bình các tháng ở Nghệ An như sau: tháng 10: 24,5-25,5^oC; tháng 11: 22,0-23,0⁰C; tháng 12: 18,5-20,0⁰C). Từ tháng 01- 03/2024, nhiệt độ trung bình phổ biến ở mức cao hơn khoảng 0,5-1,5⁰C so với TBNN cùng thời kỳ. Kết quả nhận định về lượng mưa tháng 10/2023 có xu hướng thấp hơn 10-30% so với TBNN cùng thời kỳ; Tháng 11-12/2023 có xu hướng cao hơn 10-30% so với TBNN cùng thời kỳ; Tháng 01 - 03/2024 có xu hướng cao hơn so với TBNN cùng thời kỳ 10-20%. Bên cạnh đó, thời kỳ đầu mùa Đông ít không khí lạnh và có khả năng hoạt động yếu, rét đậm rét hại cuối vụ ít và không kéo dài. Túm lại các điều kiện Kí tượng thủy văn được nhận định nêu trên cơ bản thuận lợi cho sản xuất vụ Xuân.
Tuy có nhiều nhận định về đều kiện thuận lợi như trên nhưng trong vụ Xuân tiềm ẩn nguy cơ một số đối tượng dịch hại phát sinh gây hại như: Chuột, bệnh đạo ôn, bạc lá vi khuẩn, đen lép hạt, nhện gié, ... trên cây lúa và sâu keo mùa thu trên cây ngô. Việc sản xuất không tuân thủ lịch thời vụ, gieo cấy quá dày, bón phân không cân đối, phòng trừ sâu bệnh hại không kịp thời hoặc chưa đúng thời điểm vẫn còn tồn tại trong một bộ phận nông dân sẽ ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng các nông sản. Giá cả vật tư nông nghiệp như phân bón tăng sẽ ảnh hưởng đến đầu tư sản xuất của người dân. Lực lượng lao động trong nông nghiệp ngày càng già hóa và giảm về số lượng do dịch chuyển sang các ngành nghề khác có thu nhập ổn định hơn nên sẽ ảnh hưởng đến diện tích cũng như chăm sóc trong sản xuất. Các tổ chức, cá nhân tham gia liên kết, bao tiêu sản phẩm ổn định cho người dân còn ít và chủ yếu theo mùa vụ. Bên cạnh đó, việc sử dụng thương mại điện tử trong việc quảng bá, giới thiệu và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn còn nặng tính hình thức, thiếu đồng bộ nên chưa áp dụng rộng rãi.
Như vậy, xây dựng kế hoạch, bố trí cơ cấu cây trồng, cơ cấu giống và thời vụ hợp lý, phù hợp với điều kiện cụ thể từng vùng. Linh động, quyết liệt và huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để tập trung chỉ đạo sản xuất. Tập trung khai thác tối đa và phát huy cao mọi nguồn lực để vụ Xuân 2024 đạt mức cao nhất về diện tích, năng suất, đảm bảo sản xuất an toàn, hiệu quả là hết sức cần thiết. Bên cạnh đó, tăng cường áp dụng các quy trình sản xuất an toàn thực phẩm (VietGAP, hữu cơ,...), ứng dụng công nghệ cao, KHKT trong sản xuất trên các loại cây trồng,... để từng bước xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc để từng bước nâng cao giá trị nông sản của tỉnh. Đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản để phát huy hiệu quả sử dụng đất, tăng tính ổn định và thúc đẩy sản xuất.
Để đạt được mục tiêu trọng tâm nói trên, một số giải pháp cần được cân nhắc để triển khai áp dụng đồng bộ để thực hiện, cụ thể như:
Một là: Do nhận định về lượng mưa, nhiệt độ như đã nói trên của KTTV và lập Xuân vào ngày 04/02/2024 (tức ngày 25/12/2023 Âm lịch). Do đó, để đảm bảo lúa trỗ an toàn các giống được bố trí gieo cấy để trỗ tập trung từ 20/4/2024 trở đi. Như vậy, tùy thuộc vào thời gian sinh trưởng của từng nhóm (dài, trung và ngắn ngày) nhưng năm nay đều gieo, cấy kết thúc trước tết Nguyên đán. Tùy vào điều kiện thực tế của địa phương, đặc biệt là những vùng hóc chọ; vùng thấp, trũng và thường xuyên bị ngập lụt, vùng Hè thu chạy lụt, thì có thể bố trí gieo trồng sớm hơn 7 - 10 ngày so với khung thời vụ nêu trên.
Hai là: Như đã nói ở trên, theo nhận định của KTTV mùa Đông năm nay ít rét đậm, rét hại và không kéo dài. Tuy nhiên, rét đậm, rét hại trong vụ Xuân là không thể tránh khỏi vậy nên tập trung chỉ đạo gieo mạ có che phủ nilon 100% diện tích để chống rét, chống chuột đồng thời chống rầy lưng trắng xâm nhập truyền bệnh lùn sọc đen. Trong thời gian rét đậm, rét hại không bón thúc đạm cho mạ, hạn chế tối đa việc gieo thẳng lúa để hạn chế lúa chết rét. Linh động tùy điều kiện cụ thể nhưng ưu tiên tuân thủ nghiêm túc lịch thời vụ để lúa trỗ an toàn, không gặp rét.
Bà là: Cơ cấu giống trừ những vùng đặc thù (sản xuất lúa phục vụ chế biến, liên kết bao tiêu, thu mua, chế biến), cơ cấu giống lúa cần ưu tiên tối đa sử dụng các giống dài ngày để có tiềm năng năng suất cao, chất lượng cơm gạo khá, gạo ngon để có sản lượng, giá bán cao hơn nhằm phát huy được ưu thế của sản xuất vụ Xuân (Chủ lực như: Thái xuyên 111, VNR 20, TBR 225, Bắc Thịnh, Thiên ưu 8, ADI 168, Nếp ĐT 52,...). Điển hình một số địa phương cần căn cứ điều kiện đặc thù để hỗ trợ phát triển các sản phẩm lúa gạo đặc sản để xây dựng nhãn hiệu, từng bước xây dựng thương hiệu góp phần nâng cao hiệu quả, giá trị trong sản xuất lúa gạo là rất cần thiết.
Bốn là: Trên cùng một xứ đồng nên gieo cấy các giống lúa có thời gian sinh trưởng tương đương nhau để thực hiện tốt các yêu cầu tưới tiêu, chăm sóc, quản lý sâu bệnh hại. Đối với những giống có năng suất cao, gạo chất lượng nhưng nhiễm sâu, bệnh cần phải có giải pháp kỹ thuật đồng bộ để đảm bảo an toàn sản xuất.
Năm là: Cây ngô cần tập trung gieo từ 04/02 và tùy thuộc vào cơ cấu giống ngô ăn tươi (ngô nếp), chế biến (ngô ngọt), lấy hạt (chăn nuôi) hay ngô sinh khối (chế biến thức ăn cho bò sữa) để lựa chọn cơ cấu giống. Bên cạnh đó, các vùng, các cánh đồng chân đất bố trí sản xuất ngô còn lưu ý đến khả năng, nhu cầu sản xuất bao nhiêu vụ ngô trên năm để lựa chọn cơ cấu giống hợp lý, phù hợp để phát huy hiệu quả/năm ổn định và cao nhất. Mỗi địa phương nên lựa chọn không quá 03-05 giống ngô lai và 02 giống ngô nếp để cơ cấu trên phương châm ưu tiên sử dụng các giống có tiềm năng năng suất cao, chất lượng tốt, khả năng chống chịu tốt với sâu bệnh đặc biệt là sâu keo mùa thu. Giống chủ lực nên ưu tiên sử dụng như: DK6919s, NK7328, CP 511, NK66Bt/GT, LVN14, MX10, HN 68,...
Sáu là: Cây lạc tranh thủ đất đủ ẩm, trời ấm và tiến hành gieo từ 25/01/2024, kết thúc gieo trước ngày 25/2/2024. Riêng các vùng sản xuất lạc bán tươi có thể gieo sớm hơn và rãi vụ phù hợp để khai thác hiệu quả; các vùng trung du, miền núi, vùng đất cao dễ gặp hạn sớm nên gieo trồng sớm hơn để đề phòng gặp nắng hạn cuối vụ.
Bảy là: Sản xuất rau màu là thế mạnh của vụ Xuân (sản xuất được nhiều loại rau từ nhiệt đới đến nguồn gốc ôn đới) ở Nghệ An nhưng cũng thuận lợi của nhiều địa phương khác. Vì vậy, cần rà soát đánh giá trên nhu cầu thị trường, định hướng quy hoạch bố trí chủng loại, vùng trồng, diện tích hợp lý để phát triển ổn định, bền vững và có hiệu quả cao. Trong sản xuất rau, ưu tiên đẩy mạnh sản xuất an toàn, sản xuất gắn với đăng ký mã vùng, mã vạch để truy xuất nguồn gốc; sản xuất gắn với liên kết, bao tiêu, tiêu thụ và chế biến. Giống rau trong vụ Xuân rất đa dạng nhưng có thể sử dụng các giống rau như: Rau cải: Cải ngọt, cải bẹ dưa, cải bẹ mào gà, cải bó xôi, cải ngồng,... Bí xanh: Bí xanh số 1, Nova 209, An Điền 686,... Dưa chuột: PC4, PN- 636, VL-639, Kichi 207,…Mướp ngọt: Hương Việt, Thanh Hoa,…Mướp đắng: Hạt giống lai F1 Palee, Trái Xanh F1 TV-208, … Dưa hấu: Super Hoàn Châu, Super Man, Phù Đổng, Trang Nông 1096, AD779, VT448,…
Tám là: Cây mía nguyên liệu có thể trồng từ tháng 11 năm nay đến hết tháng 3 năm sau, nhưng thời vụ tốt nhất cho cây mía là từ 01/2 đến 15/3/2024. Sử dụng các giống như: KK3, LK9211, QĐ159, …Để tăng khả năng khai thác hiệu quả sử dụng đất, trong hoặc các vùng phụ cận nguyên liệu mía nhà máy, nông vụ cần phối hợp với địa phương rà soát diện tích lúa 02 vụ kém hiệu quả, xây dựng cơ chế chính sách, tư vấn kỷ thuật bàn bạc cùng bà con nông dân để đồng thuận tổ chức thực hiện chuyển đổi.
Chín là: Sản xuất lúa vùng thấp trũng, chạy lụt tùy điều kiện cụ thể lợi thế từng vùng để rà soát quy hoạch chuyển đổi phù hợp, cụ thể như: Vùng ngoài đê, cửa sông gần cửa biển như Hưng Nguyên, Nam Đàn có thể lựa chọn bố trí vùng sản xuất lúa hữu cơ - nuôi rươi gắn với xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu; Vùng thấp trũng, chạy lụt có địa hình chia cắt một số vùng thuộc địa bàn như: Hưng Nguyên, Nghi Lộc, Yên Thành, Diễn Châu, Quỳnh Lưu,…trong quá trình phát triển khu công nghiệp, giao thông, đô thị, nếu xét có điều kiện kiện kiểm soát nước cần chuyển từ 02 vụ lúa bấp bênh sang sản xuất một vụ lúa - nuôi trồng thủy sản. Diện tích này tương đối lớn, cần ưu tiên nên xây dựng chính sách đặc thù, tập trung đủ để tạo động lực ứng dụng và phát triển gắn với xây dựng các nhãn hiệu, thương hiệu và gắn với du lịch sinh thái. Dù vậy, quan trọng nhất vẫn phải quan tâm sử dụng người có tâm, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm.
Mười là: Việt Nam đã ký cam kết giảm phát thải khí nhà kính, trước trách nhiệm với cộng đồng, với quốc tế. Sản xuất lúa ở những vùng hoàn toàn chủ động động tưới cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chi cục TT&BVTV và chi cục Thủy lợi và các địa phương cũng như tăng cường công tác tuyên truyền để tạo được sự đồng thuận của người trồng lúa để áp dụng đồng bộ: Gieo cấy mật độ hợp lý, bón phân cân đối, áp dụng phương pháp tưới Nông - Lộ - Phơi để tiết kiệm nước, giống, phân, thuốc BVTV và giảm phát thải khí nhà kính (CH4) nhưng hiệu quả kinh tế tăng. Bên cạnh đó cần tuyên truyền đẩy mạnh sử dụng các chế phẩm sinh học để xử lý tối đa phế phụ phẩm trong nông nghiệp hợp lý góp phần bảo vệ môi trường, tăng cường thêm nguồn phân hữu cơ tại chỗ, giảm sử dụng phân hóa học góp phần phát triển trồng trọt hướng tới sản xuất xanh, sản xuất sạch.
Mười một là: Chuyển đổi cơ cấu cây trồng hiện nay đang mang tính tự phát, nhỏ lẻ, thiếu định hướng, thiếu đồng bộ vậy nên cần có tổng kết đánh giá thực trạng kết quả chuyển đổi. Trên cơ sở đó, định hướng để quy hoạch chuyển đổi bài bản, đồng bộ và gắn với chuyển đổi cơ cấu cây trồng cần coi trọng dịch chuyển thời vụ; chuyển đổi phải gắn với liên kết chuỗi để hình thành nên các sản phẩm phục vụ bao tiêu, thu mua, chế biến để phát triển thực chất và bền vững. Dồn điền đổi thửa mặc dù đã đạt nhiều kết quả nhưng chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất lớn. Đây được xác định là bước cản trở việc áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong bối cảnh lực lượng lao động nông thôn ngày càng giảm, càng già (do dịch chuyển vào các khu công nghiệp,…) cũng như giảm chi phí sản xuất. Như vậy, trọng tâm lớn nhất là yếu tố con người, là cơ chế, chính sách đặc thù đảm bảo đúng, đủ mạnh tạo động lực để thu hút doanh nghiệp liên kết cùng đầu tư là yếu tố then chốt.
Mười hai là: Bên cạnh phương án phòng chống sâu bệnh hại chính trên các cây trồng... để các địa phương làm căn cứ theo dõi và chỉ đạo thực hiện. Tuyên truyền hướng dẫn nông dân mở rộng ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong công tác khuyến nông bảo vệ thực vật như: Quy trình thâm canh lúa cải tiến (SRI); chương trình ba giảm ba tăng (ICM); chương trình quản lý dịch hại tổng hợp IPM, quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM), ... các địa phương cần lãnh đạo, chỉ đạo Trung tâm DVNN làm tốt công tác dự tính, dự báo SBH. Tổ chức chỉ đạo phòng trừ kịp thời khi có khuyến cáo của cơ quan chuyên môn. Phối hợp tăng cường làm tốt công tác quản lý nhà nước, thanh kiểm tra và xử lý nghiêm các sai phạm trong sản xuất, kinh doanh giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật,... tại các địa phương theo đúng các quy định hiện hành của nhà nước. Đặc biệt kinh doanh, lưu thông sử dụng thuốc BVTV hóa học khi có dịch bệnh xảy ra.
Như vậy, để sản xuất vụ Xuân hội đủ yếu tố cần và đủ để thắng lợi toàn diện, các địa phương cần khai thác tối đa mọi nguồn lực, hỗ trợ nông dân đầu tư phát triển sản xuất cũng như ưu tiên tập trung tổ chức chỉ đạo sản xuất vụ Xuân 2024 là việc làm thiết thực và cấp thiết.
                                                                                  Duy Hải (chi cục TT&BVTV)

Tác giả bài viết: P.D.H